Lần kiểm tra nhập học lần này là do hoàng hậu đích thân ra đề, đề thi lấy từ một câu của Mạnh Tử gặp Lương Huệ Vương trong bài《Lương Huệ Vương》: “Vương hà tất nhật lợi? Dĩ hữu nhân nghĩa nhi dĩ ai.*”. Dùng câu này để làm văn, nam nữ đều thi, thời gian hai nén hương.
(*Cần gì nói lợi ích chứ, nói nhân nghĩa là được rồi.)
Khương Nhan am hiểu thi họa, nhưng đau đầu nhất là viết biền văn** cứng nhắc cổ hủ. Theo nàng thấy, những bài viết cách luật vần chân dài dòng đó, số lượng từ đối nhau căn bản không quan trọng, sách luận trị quốc hẳn mới là trọng điểm của bài thi, nếu không cuộc thi tuyển chọn này không phải tuyển người tài năng mà là tuyển văn nhân.
(** Biền văn: hành văn với những cặp câu đối nhau, không cần có sự hiệp vần, cũng không hạn chế số lượng từ (chữ) và cách đặt câu. Ví dụ: Hịch tướng sĩ văn (chữ Hán) của Trần Quốc Tuấn.)
Đáng tiếc, phần lớn nho sĩ hiển nhiên không nghĩ như vậy. Nhiều năm qua, yêu cầu về Kinh Bát Cổ của triều Minh ngày càng khắt khe, thật sự là khiến người khác muốn chỉ trích.
Ngồi quỳ đến đôi chân tê cứng, Khương Nhan ngẩng đầu đưa mắt nhìn xung quanh, các thiếu niên trong Quốc Tử Giám có người chống cằm trầm tư, có người lại cắn bút suy nghĩ, có người miệng lẩm nhẩm, phần lớn liên tục động bút. Khương Nhan cũng mài mực, đặt bút viết mở bài, lại cảm thấy điển cố không ổn, đành vò giấy ném vào sọt giấy, viết lại tờ mới.
Lơ đãng nhìn sang bên cạnh, phát hiện Phù Ly chỉ suy nghĩ chút liền lưu loát viết lên giấy. Chưa đến nửa khắc, hắn đã viết đầy một trang giấy, thổi khô mực, liền bắt đầu viết tờ thứ hai.
Từ đầu chí cuối, Phù Ly ngồi thẳng lưng, khí vũ hiên ngang, ngón tay cầm bút trắng nõn thon dài, đến cả vạt áo cũng ngay ngắn, phẳng phiu. Không thể không nói, người này thật sự vô cùng đẹp mắt, sạch sẽ, lạnh lùng, cao quý, là loại thiếu niên mà các thiếu nữ đều từng mơ tưởng đến.
Đáng tiếc bề ngoài tô vàng nạm ngọc, nhưng chỉ biết hừ mũi nhìn người.
Trong lòng đang thầm bình luận, đột nhiên ánh mắt hà khắc của Sầm tư nghiệp quét đến, thấp giọng trách: “Tập trung tinh thần, không được nhìn đông nhìn tây!”
Khương Nhan không kịp phòng bị, bị dọa đến giật nảy mình, vội vàng ngồi thẳng người, trong khoảng thời gian nén hương cuối cùng bắt đầu động bút viết. Vì thời gian có hạn, nàng tập trung mài mực viết bài, lại không để ý đến đầu bút của Phù Ly bên cạnh chợt khựng lại, tầm mắt nhàn nhạt quét qua gương mặt nhìn nghiêng ôn lệ, thoát tục của nàng, dường như muốn từ gương mặt diễm lệ tra ra chút âm mưu quỷ kế.
Thời gian một nén hương chớp mắt liền trôi qua, Tuân Tĩnh đánh trống ra hiệu, các học trò liền đồng thời gác bút nộp bài. Khương Nhan khẽ cử động thân người, tay chống trên bàn duỗi đôi chân ngồi quỳ đến tê cứng. Thở ra một hơn. Nguyễn Ngọc ngồi đằng trước quay đầu, gương mặt nhăn nhó nhìn nàng, đa phâdn là vì sợ mình thi trượt rồi.
Không chỉ Nguyễn Ngọc, đến cả cháu gái bên ngoại của hoàng hậu nương nương – Tiết Vãn Tình – con gái của Bình Tân Hầu cũng nhíu chặt mày, sợ mình sơ xuất gì đó mà thi trượt.
Quả nhiên, hoàng hậu từ trăm bài thi chọn ra ba bài tiêu biểu, tất cả đều là bài của nam sinh, hạng nhì và hạng ba đều không quen, duy chỉ người hạng nhất, Khương Nhan lại biết người ấy.
Phù Ly.
Hoàng hậu cầm lấy bài thi sạch sẽ tiêu sái của Phù Ly, gật đầu khen ngợi: “Ba bài văn đều rất nổi bật, nhưng theo bổn cung, chỉ có bài văn của Phù Ly – con trai trưởng của Phù thủ phụ – bài văn lưu loát, giải thích độc đáo, rất có khí khái Ngụy Tấn, khiến ta rất vừa lòng.”
Phù Ly đứng dậy bái tạ, khiến người khác ngưỡng mộ không thôi.
Khương Nhan đưa mắt nhìn hắn. Nàng vốn không để ý thắng thua, nhưng bị tiểu tử vô lễ này áp đảo mình, nàng rất không phục, không muốn nhận thua.
Ba bài văn nổi bật nhất đều là của nam sinh, vài nữ sinh thanh cao có chút nhụt chí, nhất là Tiết Vãn Tình – cháu gái bên ngoại của Trương hoàng hậu. Kiểm tra lần này nàng ta thầm cho rằng dựa vào quan hệ mình và di mẫu, ít nhất cũng sẽ nằm trong ba bài văn nổi bật, nhưng nào ngờ đến cả hạng ba cũng không có cửa, lu mờ trong biển người.
Tiết Vãn Tình tâm cao khí ngạo, đỏ mặt xấu hổ, không dám ngẩng đầu nhìn hoàng hậu.
Sau đó, lại thấy hoàng hậu cầm một cuộn giấy, cười nói: “Chẳng qua bài văn của Khương Nhan cũng khá đặc biệt, hơn trăm bài dự thi chỉ có nàng mở ra con đường mới, phỏng theo tác phong của Lão Trang***, lấy vật để ví người, dùng biện chứng để chứng minh.”
(*** Trang Tử)
Chuyện này, đổi ngược thành Phù Ly đưa mắt nhìn nàng, ánh mắt nhìn nàng tỏa ra chút ngạo khí của thiếu niên.
Khương Nhan lần nữa thành tiêu điểu của mọi người, chỉ ngoan ngoãn đứng ra lạy bái, chân thành nói: “Nương nương quá khen, học trò không dám nhận.”
Tự mình có bao nhiêu cân lượng, Khương Nhan vẫn tự hiểu. Tư duy của nàng phóng khoáng, không câu lễ tiết, văn chương viết ra mới mẻ, độc đáo nhưng không đúng chuẩn mực.
Quả nhiên Sầm tư nghiệp cầm thước hừ lạnh một tiếng, nghiêm chỉnh nói: “Hình thức tán loạn, không hề tuân theo cách luật, viết theo ý mình, biền không ra biền, không coi là tác phẩm xuất sắc!”
Thấy Sầm tư nghiệp chê nàng không đáng một xu, những người vốn đố kị nàng, lại không nhịn được cười khẽ. Khương Nhan không hề để ý, vẫn cười khúc khích khom người với Sầm Ký: “tư nghiệp giáo huấn phải, học trò đã nhớ.”
Tục nói ‘Giơ tay không đánh kẻ mặt cười’, Khương Nhan lễ giáo chu toàn, Sầm tư nghiệp chỉ đành nghẹn lời, nhìn chằm chằm nàng.
Hoàng hậu cười ra tiếng, vịn tay cung nữ đứng dậy, phượng bào trang nghiêm, lộ rõ khí phách ngời ngời của người đứng đầu một nước, thành khẩn nói: “Không hiểu quy tắc có thể học, vẫn cần đối xử bình đẳng với các ái khanh có công lao, huấn đạo nghiêm khắc, thay bổn cung dạy dỗ các cô nương này thật tốt.” Trước khi đi, bà lại nói với các nữ sinh, “Nghiêm túc học hành, nếu có người không phục các phu tử, lập tức đuổi ra ngoài Quốc Tử Giám, vĩnh viễn không được quay về!”
Mọi người tiếp tục bái lạy, cung tiễn hoàng hậu.
Lễ khai giảng đến đây liền kết thúc, các học sinh dọn dẹp ngay ngắn giấy bút, văn phòng tứ bảo, đứng dậy chào tạm biệt hai tư nghiệp, lại chào tạm biệt bạn học ngồi cùng mình, sau đó mới nối đuôi nhau giải tán, Quốc Tử Học cả ngày tĩnh lặng cuối cùng cũng vang lên tiếng cười nói.
Vừa thoát khỏi tầm mắt của Sầm tư nghiệp, Nguyễn Ngọc liền thở phào nhẹ nhõm, sau người kéo tay Khương Nhan nũng nịu nói: “A Nhan, bọn họ đều đi Hội Soạn đường nhận chăn đệm và quần áo rồi, chúng ta cũng đi đi!”
“Được...” Lời còn chưa nói xong, Khương Nhan lại nhìn thấy một người.
Dáng người của người nọ cao thẳng, ánh mắt kiêu ngạo, còn không phải là Phù đại công tử Phù Ly sao?
Thế là Khương Nhan cũng thu lại nụ cười, đưa mắt nhìn hắn.
Tầm mắt hai người chạm nhau, không ai nhường ai. Không khí dường như ngưng đọng lại, Nguyễn Ngọc nhìn nhìn Phù Ly, lại nhìn nhìn Khương Nhan, đỏ mặt nhỏ giọng nói: “Các ngươi...”
Khương Nhan không phải ngốc, có thể đoán ra Phù Ly muốn làm gì. Sợ lời nói tiếp theo có nhiều bất tiện, nàng nhìn Nguyễn Ngọc cười khẽ: “A Ngọc, ngươi đi trước đi, ta và Phù đại công tử nói hai câu.”
Nguyễn Ngọc mấp máy môi, rất lâu sau mới thở dài: “...Được rồi, thế ta đi giúp ngươi nhận chăn đệm trước.”