Đền Hùng năm 2018, một nhóm bạn trẻ đang hồ hởi leo núi Nghĩa Lĩnh.
Trong khí sắc tươi đẹp của mùa xuân, cảnh núi non thật tráng lệ.
Đứng trên núi Nghĩa Lĩnh nhìn ra bốn bề, có thể thấy phía xa xa là Ngã ba Bạch Hạc, nơi sông Lô nhập dòng với sông Hồng.
Phía bên trái là dãy Tam Đảo hùng vĩ.
Phía bên phải là ngọn Ba Vì mờ mờ xanh ẩn hiện … Đồng ruộng, đồi cọ, vườn chè, làng xóm trù phú, cảnh đẹp như tranh, vùng trung du trải rộng ra trước mắt.
Đây đó rải rác những đầm hồ lớn lấp loáng như gương.
Nhóm bạn trẻ này chừng 20 tuổi, tràn đầy khí tức thành xuân.
Người dẫn đầu là một nam nhân chừng 35 tuổi, mắt sáng, dáng người cao gầy, vai đeo một balo to.
Tuy không tính là đẹp trai nhưng có phong phạm của người tri thức, miệng luôn nở nụ cười, liên tục nhắc nhở:
- Các em đi cẩn thận.
Luôn nhớ câu “lên núi dễ, xuống núi khó, đừng tưởng lên đền Thượng rồi đi xuống sẽ dễ hơn, rất nhiều người đã bị ngã ở đoạn đường này.
Người này tên Hoàng Bách, là một Giảng viên đại học.
Hắn 22 tuổi tốt nghiệp đại học, 25 tuổi học xong cao học sau đó du học Trung Quốc lấy bằng Tiến sĩ, 30 tuổi thì đại công cáo thành về nước, một bụng muốn phát triển quê hương.
Cha là một thầy thuốc còn mẹ là giáo viên, sinh hắn ở một vùng quê nghèo nên quyết chí học làm kỹ sư nông nghiệp để phát triển kinh tế địa phương.
Đến nay cũng làm giảng viên được 5 năm, có một vài khoá học sinh ra trường.
Hôm nay, hắn dẫn một nhóm sinh viên đi thực tế về Phân loại thực vật.
Đây là một nhóm sinh viên nông nghiệp năm thứ 3, đã có hiểu cơ bản về ngành này, chuẩn bị bước vào quá trình đào tạo chuyên sâu.
Chuyến đi thực tế bắt đầu từ sáng sớm.
Hắn đã cho các em thu thập rất nhiều mẫu cây trồng ở những cánh đồng sản xuất nông nghiệp.
Nhưng muốn học sinh tiếp cận thêm kiến thức nên đưa các em lên núi Nghĩa Lĩnh, vừa là khu di tích lại vừa là một khu rừng quốc gia với hệ thực vật phong phú.
Cô bé lớp trưởng vừa đi vừa hỏi Bách:
- Thầy ơi lúc lên đền Hùng, ở cổng vào có 4 chữ Nho, những chữ đấy có nghĩa gì thưa thầy?”
Bách trầm ngâm:
- Đấy là bốn chữ “Cao sơn cảnh hành” có nghĩa là “Lên núi cao, nhìn được xa”
Cô bé ra chiều thắc mắc:
- Em chưa hiểu, tại sao cổng đền mà lại nói đến điều này? chả thấy có gì liên quan cả.
Bách cười đáp:
- Bốn chữ ấy vốn được lấy trong Kinh Thi.
Đầy đủ là “Cao sơn ngưỡng chỉ, cảnh hành hành chỉ” nghĩa là: Núi cao để ngưỡng trông, đường lớn dùng để đi.
Rõ ràng lên núi cao nhìn ngắm, lên núi thì phải có đường, mà con đường lớn để đồng bào và nhân dân cùng đi, cùng theo tạo nên sự đoàn kết một lòng của toàn dân tộc.
Nên mới khắc bốn chữ này ở con đường từ chân núi lên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh.
Ai đã lên đền Hùng đều biết, lộ tuyến tham quan đền là đi từ cổng đền ở chân núi, đi lên Đền Hạ, Đền Trung, Đền Thượng.
Rồi lại từ đền Thượng theo một lối đi khác để xuống đền Giếng.
Mỗi một đền đều mang ý nghĩa thiêng liêng.
Như cái giếng Mắt rồng [1] trước mắt, nằm phía sau đền Hạ, tương truyền chính là nơi khi xưa Tổ mẫu Âu Cơ hạ sinh bọc trăm trứng.
Truyền thuyết này rất ly kỳ: Tổ mẫu Âu Cơ mang thai, trải ba năm, ba tháng, mười ngày, thấy trên núi Nghĩa Lĩnh có mây lành ngũ sắc xán lạn.
Đến giờ Ngọ, ngày 25 tháng 12 năm Giáp Tý, Âu Cơ thấy bào thai chuyển động.
Ngày 28, hương lạ đầy nhà, hào quang khắp phòng, bà sinh một