Hát đối và câu đối căn bản là khác xa nhau. nếu như câu đối, thơ đối xuất phát từ tầng lớp trí thức, những bậc nho gia thì hát đối lại hoàn toàn trái ngược, được hình thành từ trong dân gian, nơi thôn dã ruộng đồng. không như câu đối có tính chất cố định, tinh giản, hát đối đáp là sự liên tục, theo lối chuyện trò; thêm nữa, bởi do được hình thành từ trong dân gian nên hát đối rất là mộc mạc, chân phương, nhiều khi câu chữ bên trong còn khá tục.
Những người hát đối đáp, đại đa số đều là dân lao động, chân lấm tay bùn, hai sương một nắng. kẻ trí thức, biết chữ nghĩa tuy là cũng có, song rất ít.
Như vậy, có thể chia lực lượng "nghệ nhân" trong hát đối đáp ra làm hai loại: thứ nhất là nghệ nhân dân gian "thuần túy" "những người nông dân chân lấm tay bùn, hai sương một nắng, thường hát hò cho không khí lao động thêm vui tươi, phấn chấn, lấy văn nghệ để hỗ trợ lao động"; còn thứ hai thì chính là nghệ nhân bán chuyên nghiệp "những người có tài ca hát, có tài ứng đối, ứng tác, thường là những người có học, ít nhiều am hiểu chữ nghĩa thánh hiền".
Tất thảy những điều ấy, trần tĩnh kỳ từ lâu đã biết. trong sổ sách của hắn có hẳn một chương ghi chép về loại hình thức hát đối đáp này, tự bản thân hắn cũng đã từng lân la học hỏi. vốn là người thông minh nhanh nhạy, trong bụng lại tràn đầy chữ nghĩa kinh thi nên hắn tiếp thu rất nhanh, chả mấy chốc đã thạo. có điều, lê ngọc chân còn thạo hơn hắn. muốn thắng được nàng mà nói... quả là không dễ.
"cố gắng hết sức", trần tĩnh kỳ phải như vậy thì mới có cơ may thắng được. để chuẩn bị cho cuộc so tài trong lễ hội, mấy hôm nay hắn đã đi thỉnh giáo các bậc nghệ nhân hát đối đáp lão làng, nổi danh nhất quận hà nam. chẳng những trong huyện an khuê mà cả huyện thanh chương, huyện an phước, huyện an huy... ở lân cận.
Có lấy được lê ngọc chân, nắm giữ được lê công lượng hay không tất cả đều phụ thuộc vào lần so đấu này, trần tĩnh kỳ hắn không thể không nghiêm túc.
...
Cuối cùng thì ngày so đấu cũng đến. sau một loạt các nghi thức cúng kiến, các cuộc thi hiện đã bắt đầu được trưởng thôn cho tiến hành. nào là thi nấu cơm, thi gánh nước, thi đấu vật... trước sau phải gần chục loại. hát đối đáp dĩ nhiên cũng nằm trong số ấy.
Trong cuộc thi hát đối đáp này, tham gia gồm hai bên, bên nam và bên nữ, mỗi bên có năm thành viên. trần tĩnh kỳ ở bên nam, lê ngọc chân nằm bên nữ, tiến hành so đấu.
Chẳng ngoài dự liệu, với vốn chữ nghĩa, sự cơ trí của mình, lê ngọc chân