Giải đápSáng hôm sau, chúng tôi đi gặp ông thanh tra MacDonald và thám tử Mason.
Họ đang họp trong cơ quan cảnh sát địa phương.
Đằng trước mặt họ, trên bàn có cả xấp những thư và điện tín đã đuợc xếp thứ tự cẩn thận.Holmes vui vẻ hỏi:- Vẫn trên đuờng đi tìm nhà cua rơ xe đạp chứ? Tin tức cuối cùng như thế nào?MacDonald buồn rầu chỉ tập thư tín, nói:- Người ta đã bắt hai chục người mặc áo khoác màu vàng ở khắp nơi.Holmes kêu lên với giọng chân thành:- Sáng nay, tôi đến đây để khuyên các bạn một lời.
Lời khuyên này có thể tóm tắt trong ba chữ: "Bỏ vụ án".MacDonald và Mason vô cùng kinh ngạc.
Mãi rồi ông thanh tra mới kêu lên đuợc:- Ông thấy vụ án này tuyệt vọng đến thế kia à?- Theo cách điều tra của các ông, thì sẽ không đi đến đích.
Nhung chúng ta không đuợc phép tuyệt vọng trong khi đi tìm chân lý.- Thế cái tên đi xe đạp ấy thì sao? Nó có phải là một vật tưởng tượng ra đâu.
Nhất định nó phải ở một nơi nào chứ?- Vâng, nó phải ở một nới nào đó, và chúng ta sẽ tìm thấy nó, trong một đuờng bán kính hẹp hơn nhiều.Ông thanh tra phản đối một cách bực tức rõ ràng:- Ông giấu chúng tôi một cái gì đó.
Ông Holmes?- Ông MacDonald.
Tôi chỉ giấu ông - trong một thời gian ngắn thôi - những gì tôi chưa thể cho ông biết đuợc.
Tôi muốn thẩm tra lại một số chi tiết.
Việc thẩm tra xong, lúc đó tôi sẽ trở về London sau khi đã thông báo với các ông tất cả kết quả tôi đã thu lượm đuọc.- Chiều hôm qua ông đồng ý trên những nét lớn với những kết quả của chúng tôi.
Nhưng hôm nay thì hình như có chuyện gì xảy ra đã làm ông thay đổi hoàn toàn.- Vâng.
Tối hôm qua tôi đã đến ở lâu đài trong mấy tiếng đồng hồ.- Thế thì sao?- Tôi có đọc một tài liệu ngắn về tòa lâu đài này.
Tôi mua nó mấy xu ở quán bán thuốc lá trong làng.Holmes rút ở túi áo ngoài ra một tờ giấy nhỏ, có vẽ một bức hình thô sơ của tòa lâu đài cu.-...!Những loại tài liệu như thế này mang đến nhiều hứng thú cho cuộc điều tra.
Tôi xin phép đọc ông nghe một đoạn sau này:“Đuợc dựng lên trong năm thứ 5 của triều vua James I trên vị trí của một lâu đài cu cổ xưa hơn, lâu đài Birlstone là một trong những hình ảnh rất đẹp còn nguyên vẹn của loại phủ thất có hầm vào thời các vua James...- Ông định chế nhạo chúng tôi, ông Holmes?- Đây là lần đầu tiên tôi thấy ông nổi cáu đấy.
Thôi tôi không đọc nữa.
Nhưng nếu tài liệu này có nói đến việc một ông đại tá của Quốc Hội đã chiếm lấy tòa lâu đài này vào năm 1644; việc nhà vua Charles có trốn tránh ở đây vài ngày trong thời kỳ nội chiến; và nhà vua Georges Đệ Nhị cung đã có ở đây...!thì chắc ông sẽ đồng ý với tôi là những việc này có thể gợi cho chúng ta nhiều ý nghi liên hệ lắm.Nhà thám tử sốt sắng trả lời ngay:- Tôi đồng ý với ông về điều đó, ông sắp đến đích, nhung ông quá kín đáo.- Tối hôm qua, tôi có tới lâu đài.
Tôi không gặp ông Barker, cung không gặp bà Douglas, nhưng tôi được biết rằng bà chủ lâu đài đã dùng bữa tối một cách rất ngon miệng.
Tôi chỉ cần gặp anh Ames thôi, và anh ta đồng ý cho tôi ở lại một mình trong căn buồng xảy ra án mạng, và Ames cam đoan sẽ giữ kín về việc này.- Thế nào? ở lại bên cạnh cái ...- Không! Mọi vật đã đuợc dọn dẹp cả rồi.
Vì vậy tôi đã sống một vài giờ rất có ích ở đó.- Có ích thế nào thưa ông?- Tôi đi tìm quả tạ còn thiếu.
Và tôi sắp thấy nó.- Ở đâu vậy?- Xin để tôi tiếp tục tìm kiếm.Ông thanh tra càu nhàu:- Ông muốn thế nào, chúng tôi cung phải theo thế thôi.
Nhưng bắt phải bỏ vụ án này đi, thì ...!mà, tại sao lại phải bỏ?- Bởi mục đích cuộc điều tra của ông là...- Chúng tôi điều tra về vụ ám sát ông Douglas.- Vâng.
Nhưng các ông đừng mất công đi tìm cái tên đi xe đạp.
Chuyện đó không đi đến đâu cả.- Chúng tôi phải làm gì?- Tôi xin nói cặn kẽ, nếu các ông muốn.- Tôi sẽ làm theo lời khuyên của ông.- Thế còn ông, ông White Mason?Nhà thám tử địa phương có phần hơi ngơ ngác, phương pháp làm việc của Holmes hoàn toàn mới lạ đối với ông ta.- Vâng, ông thanh tra đã đồng ý, thì tôi cung đồng ý.- Hoan hô.
Vậy hai ông hãy tổ chức một cuộc đi dạo chơi cho thật thoải mái.
Người ta có nói với tôi rằng đứng từ trên cao nhìn xuống sẽ thấy phong cảnh của cánh rừng Weald tuyệt đẹp.MacDonald nổi cáu, đứng phắt lên:- Ông Holmes, ông đã đi quá giới hạn của sự bông đùa rồi đó.Holmes vỗ nhè nhẹ vào vai ông ta:- Thôi đuợc! Thế thì xin tùy các ông, nhưng nhất định phải đến tìm tôi ở đây, truớc buổi tối nay.- Thật là quá lắm.- Bây giờ, trước khi tôi đi, tôi nhờ ông viết mấy chữ cho ông Barker.- Viết gì kia?- Xin mời ông viết "Thưa ông, chúng tôi nghĩ rằng, chúng tôi có nhiệm vụ phải tát cạn con đuờng hào để hy vọng có thể tìm thấy...”Ông thanh tra phản đối ngay:- Tôi đã đích thân tìm xem có cách gì tát cạn đuờng hào hay không, nhưng thấy không thể đuợc.- Xin ông cứ viết.- Thôi đuợc.
Ông đọc tiếp đi.- “...!một yếu tố mới có liên quan đến cuộc điều tra.
Chúng tôi đã sắp sẵn cả.
Sáng sớm mai, công nhân sẽ bắt tay vào việc đổi hướng dòng nước...”- Tôi nhắc lại với ông rằng không thể đuợc mà.- “...!Chúng tôi thấy nên báo để ông biết trước".
Vào khoảng độ 4 giờ chiều, ông cho người đua thu tận tay ông Barker.
Đó cung là giờ chúng ta sẽ gặp lại nhau ở đây.
Trong khi chờ đợi, ai muốn giải trí thế nào thì xin tùy thích, vì cuộc điều tra đang dẫm chân tại chỗ.Buổi tối, chúng tôi gặp lại nhau như đã quy định.
Vẻ mặt Holmes rất nghiêm trang.
Tôi thì tò mò, còn hai vị thám tử thì nghi ngờ ra mặt.Holmes bắt đầu một cách trịnh trọng:- Thưa các ông, bây giờ chúng ta phải tới đuợc chỗ đứng quan sát trước khi trời tối hẳn.
Chúng ta nên đi ngay bây giờ.Chúng tôi đi dọc theo bờ ngoài khu vườn của lâu đài và đến trước một lỗ hổng trong hàng rào.
Chúng tôi chui qua lỗ đó.
Holmes dẫn chúng tôi đến đằng sau một bụi cây nhìn chếch sang phía cổng chính và cây cầu, lúc đó còn chưa rút lên.
Holmes ngồi xổm sau bụi cây.
Chúng tôi cung làm theo anh ta.MacDonald hỏi bằng một giọng bực tức:- Làm gì bây giờ đây?- Hãy kiên nhẫn và đừng gây ra tiếng động.- Ông nên thành thật với chúng tôi hơn.Holmes bật cười:- Ông MacDonald, tôi xin ông kiên nhẫn một chút, rồi tất cả sẽ sáng tỏ thôi.Đêm xuống dìm cả tòa lâu đài vào bóng tối.
Một màn sương lạnh từ đuờng hào Baynes lên làm chúng tôi rét thấu xương.
Trên khung cửa chính chỉ có một ngọn nến đuợc thắp, và trong căn buồng có án mạng cung có một ngọn đèn khác đang cháy, còn tất cả chung quanh tối đen nhu mực.Đột nhiên ông thanh tra lại cất tiếng hỏi:- Phải chờ bao lâu nữa, và chờ cái gì?- Tôi không biết phải chờ bao lâu.
Nếu những tên tội phạm hoạt động đúng giờ giấc như những chuyến tàu chạy, thì đỡ cho chúng ta biết bao.
Còn việc chúng ta chờ...!à mà kìa, việc chúng ta chờ kia kìa.Trong khi Holmes nói, thì ánh sáng trong căn buồng đã bị che khuất đi bởi một người đi đi lại lại trước nó.
Sau đó cửa sổ mở toang và bóng một người đàn ông nhô ra quan sát bóng tối.
Hắn nhìn ngược nhìn xuôi trong mấy phút.
Rồi cúi xuống và trong đêm khuya yên tinh, chúng tôi nghe thấy tiếng nước vỗ nhè nhẹ.
Tôi có cảm giác là người đó đang dìm một vật gì cầm trong tay xuống đuờng hào.
Sau cùng anh ta kéo một vật gì lên: Một vật gì đó to, tròn, khi đuợc đem qua cửa sổ, nó che khuất cả ánh sáng ngọn đèn.Holmes kêu lên:- Nào, bây giờ.
Ta vào đi.Chúng tôi chồm lên, líu ríu chạy theo Holmes.
Holmes đã chạy tới chiếc cầu rút và giật chuông ầm i.
ở phía bên kia cửa các chốt đuợc tháo ra.
Ames hiện ra trong khung cửa, vẻ mặt ngơ ngác, Holmes chẳng nói chẳng rằng, gạt anh ta sang bên, rồi cùng ba chúng tôi xông vào căn buồng.Ngọn đèn dầu hỏa để trên bàn là nguồn ánh sáng mà chúng tôi trông thấy từ bên ngoài.
Lúc này, nó đang ở trong tay của Barker, và ông ta đang huớng về phía chúng tôi.
Nó chiếu lên một khuôn mặt cả quyết, cương nghị, một cặp mắt đe dọa thách thức.- Thế này là thế nào? Các ông tìm gì?Holmes nhìn chung quanh, rồi nhảy sổ tới một cái gói ướt sung có buộc dây để ở trên bàn.- Chúng tôi tìm cái này đây.
Cái gói có một quả tạ mà ông vừa kéo ở dưới đáy hào lên.Barker kinh ngạc:- Vì sao ông lại biết có quả tạ trong ấy?- Bởi vì chính tôi đã để quả tạ ấy vào đó.- Ông đã để quả tạ vào đó?Holmes chữa lại:- Ông còn nhớ chứ, ông thanh tra, việc thiếu một quả tạ ngay từ đầu đã đập vào trí tôi.
Khi nước thì gần kề ngay bên, mà lại thấy thiếu một vật nặng, thì có lẽ một vật gì đó đã đuợc nhận chìm xuống nước.
Với sự giúp đỡ của anh Ames, tôi đã vào đuợc căn phòng này, và với chiếc ô của bác sỹ Watson, tôi đã vớt vật này lên và xem xét nó.
Nhưng điều cơ bản là phải chứng minh đuợc ai đã dìm cái gói đó.
Bức thơ của ông MacDonald báo trước ngày mai sẽ tát hào.
Tin này bắt buộc người đã giấu cái gói đó phải chờ đêm tối, lôi nó lên.
Vậy ông Barker, đã đến lúc ông phải giải thích.Holmes đặt cái gói còn ướt sung lên bàn và tháo dây ra.
Đầu tiên anh lôi ra một quả tạ, kế đó là một đôi giày da mui vuông.- Giày kiểu Mỹ, như các ông thấy đấy.
- Holmes nói.Sau đó anh ta để lên bàn một con dao dài còn nằm trong bao.
Rồi anh ta giở ra một mớ quần áo, gồm một bộ quần áo lót, một đôi tất, một bộ quần áo bằng vải tuýt xám, và một cái áo khoác màu vàng.- Quần áo thì thường thôi.
Chỉ có cái áo khoác là đáng chú ý.
- Holmes nói.Anh nhẹ nhàng trải nó ra trước ánh sáng, những ngón tay dài lần theo các đuờng khâu.- Xem đây, túi trong của nó kéo dài mãi trong lần lót để có thể giấu đuợc một khẩu súng cưa nòng.
Tên hiệu của người thợ may dính trên cổ áo dây: "Neale, thợ may, Vermissa, U.S.A".
Tôi đã ở cả chiều hôm nay trong căn phòng đọc sách của ông hiệu trưởng trường, và đã học thêm đuợc một điều mới nữa: "Vermissa" là tên của một thành phố nhỏ ở trong thung lung nổi tiếng về các mỏ sắt và mỏ than tại Mỹ.
Nếu tôi không quên, thì thưa ông Barker, chính ông đã có nói đến mối liên quan giữa những khu mỏ và người vợ trước của ông Douglas.
Cho nên tôi suy luận từ đó ra rằng mấy chữ “V.V.” trên miếng bìa cứng tìm thấy bên cạnh người chết có nghia là “Thung lung Vermissa”[1] và chính cái thung lung này đã cử một người mang cái chết đến tận đây.
Tất cả những điều ấy đã đủ rõ ràng.
Và bây giờ, đến lượt ông, thưa ông Barker.Trong lúc nghe Holmes trình bày, gương mặt Barker lần lượt hiện lên nét căm giận, kinh ngạc, buồn rầu, lúng túng.
Cuối cùng ông ta lẩn trốn trong một thái độ mỉa mai và cười gằn:- Ông biết nhiều đến thế, thì xin ông cứ nói thêm cho chúng tôi nghe.- Tôi có thể nói thêm đuợc nữa, nhưng sẽ lịch sự hơn, nếu ông nói tiếp hộ cho tôi.- ồ, ông tưởng thế à? Nếu ở đây có một bí mật gì, thì cái đó không phải là bí mật của tôi, và tôi không thể nói ra cái bí mật của người khác.Ông thanh tra bình tinh:- Nếu ông nghi