Tháng 4 năm 1405, Chu Lệ sai bọn Hàn Quan đem 5000 quân Minh đưa Trần Thiêm Bình về Đại Việt. Đến cửa ải Pha Lũy, quân Đại Việt đem công chúa Chu Yến trao cho quân Minh, nào ngờ quân Minh trở mặt, bất ngờ tấn công đánh chiếm ải Pha Lũy, tướng giữ ải là Phạm Nguyên Khôi và Chu Bỉnh Trung tử trận. Chiến tranh Đại Minh – Đại Việt cứ thế nổ ra.
Nghe tin Hàn Quan chiếm được ải Pha Lũy, Chu Lệ mừng rỡ, trước điện Kim Loan phong cho Trương Phụ làm Chinh Di Đại Tướng Quân, tước tổng binh, cầm quân xâm lược phương Nam. Theo thám báo của Đại Việt, quân Minh lúc này có 95 ngàn biên quân huy động từ các tỉnh Quảng Tây, Quảng Đông, Triết Giang, Giang Tây, Hồ Quảng, 10 ngàn kỵ binh và bộ binh từ các đơn vị cấm vệ, 30 ngàn quân vệ sở từ Quảng tây, 75 ngàn quân vệ sở từ các tỉnh Vân Nam, Quí Châu, Tứ Xuyên. Các xứ Vân Nam và Tứ Xuyên cũng được nhận lệnh phải chuẩn bị 20 vạn thạch lương thực để nuôi quân. Quân Minh rầm rộ kéo vào Đại Việt, phao tin rằng có 80 vạn đại quân, nhưng trên thực tế chỉ có khoảng 27 – 40 vạn.
Nhận được tin dữ ải Pha Lũy thất thủ, Mạnh cùng bộ tham mưu lập tức đưa sư đoàn cận vệ số 1, sư đoàn thường trực số 4, sư đoàn Lê Dương số 1, 3, 5, sư đoàn tượng binh và trung đoàn kỵ binh số 10 tiến về phía Bắc, sẵn sàng ngăn địch.
Trong nước, một số quý tộc kiểu cũ nhận được sự lôi kéo của nhà Minh, định phất cờ làm phản, nhưng chưa kịp làm gì đã bị Minh Tiến điều động lực lượng cảnh sát tiến hành vây quét, bắt giữ...
Đầu tháng 5 năm 1405, quân Minh chia 2 đường tiến vào nước ta, Trương phụ, Trần Húc theo ải Pha Lũy tiến vào, quân Mộc Thạnh, Lý Bân đánh vào ải Phú Lệnh (gần thị xã Hà Giang ngày nay)
Bên ngoài ải Phú Lệnh, doanh trại quân Minh san sát nhau, chi chít và li mít (limit). Lão cáo già Mộc Thạnh đến bên ngoài cửa ải Pha Lũy liền cho quân dừng lại dựng trại, thổi cơm ăn uống rồi nghỉ ngơi. Nguyễn Đức Nhân được phân công làm tướng chỉ huy quân phía Bắc, lúc này đứng trên cửa ải dùng ống nhòm quan sát quân Minh, gật gù nói
- Mộc Thạnh quả là con cáo già, làm gì cũng chậm rãi từ từ. Tương lai sẽ là một đối thủ khó chơi đây
- Đại nhân, đêm nay chúng ta có muốn đánh úp trại giặc không? – tướng giữ ải là Hồ Xa hỏi
- Không cần – Đức Nhân nói – để cho binh sỹ nghỉ ngơi thôi, ta không tin con cáo già này lại lơi lỏng để chúng ta mai phục hắn
- Vâng!!! – Viên tiểu tướng này lập tức lui xuống.
------------
Sáng hôm sau, quân Minh dậy sớm nấu cơm ăn rồi bắt đầu tập trung, chuẩn bị tấn công ải. Đi đầu là 2000 lính vệ sở mặc áo giáp da màu đỏ, áo choàng đen, tay cầm giáo dài và khiên vuông đi trước, tiếp đó là khoảng 1000 lính cung lưng đeo khiên mây hình tròn, tay cầm cung ghép, hông đeo đao đi theo sau. Tiếp đó là 2000 lính vệ sở đao thuẫn thủ, tay cầm đoản đao, lưng đeo khiên mây tròn hoặc khiên gỗ vuông, vác thang mây sẵn sàng công thành. Khi quân Minh còn cách thành khoảng 200m, các chiến sỹ Đại Việt bắt đầu nổ súng, bắn tên... Vệ sở bộ binh lập tức giơ khiên vuông lên đỡ tên, quả thật là có hiệu quả, đạn súng hay tên nỏ của quân Việt đều khó có thể bắn xuyên qua lớp gỗ dầy trên khiên của quân Minh. Nhưng vẫn có những mũi tên, viên đạn bắn trúng khe hở của lá chắn hay bắn trúng đám cung thủ phía sau, tiêu diệt sinh lực địch. Khi còn cách 100m, quân Minh dừng lại, vệ sở bộ binh dùng lá chắn yểm trợ cho đám cung thủ. Các cung thủ quân Minh dương cung, đem vô số mũi tên nhọn hoắt bắn lên trên tường thành. Quân đại Việt cũng thi nhau bắn xuống, đem quân Minh bắn chết hàng loạt. Nhưng cũng có mấy chục chiến sỹ trúng tên, hy sinh hoặc bị thương, phải lui về tuyến sau.
Một hồi trống thúc giục vang lên, đám lính đao thuẫn thủ vác thang mây ào ào xông lên, cố gắng áp sát tường thành. Trên thành, quân Đại Việt dùng đá ném, nỏ bắn, súng bắn... bắn hạ vô số kẻ địch. 100m đường trải đỏ xác quân Minh. Nhưng quân Minh ỷ vào người đông thế mạnh, người trước ngã xuống, người sau tiến lên, chẳng mấy chốc mà đã áp sát được vào tường thành. Từng chiếc thang mây được dựng lên, quân Minh ào ào leo lên thang mây, nhảy lên tường thành.
Trên tường thành, quân Việt dùng trường thương, câu liêm đem những tên đao thuẫn thủ vừa trèo lên đẩy ngã xuống đất, hoặc dùng đá ném, hoặc dùng dầu giội xuống, giết địch vô số. Nhưng đã thiếu đi hỏa lực kiềm chế, quân Minh ào ào xông lên, leo thang vào thành.
- Ném!!! – Nguyễn Đức Nhân quát lên
Vô số những vật đen xì xì khói rơi xuống chân thành...
ẦM!!!... ẦM!!!... Tiếng nổ, ánh sáng, lửa khói vang lên khắp nơi, thang mây gẫy, lính chết, lính bị thương nằm la liệt... Quân Đại Việt thừa thắng hoan hô, đem những tên lính Minh còn lại dùng trường thương, câu liêm ném xuống chân thành.
Thang mây bị phá hủy, lính bị giết chết mấy ngàn, cáo già Mộc Thạnh nhanh chóng cho quân rút lui.
----------
Sáng hôm sau, quân Minh lại tấn công thành, nhưng lần này, quân Minh không hề gặp chống cự mà nhanh chóng tràn được vào thành. Trong khi chúng còn đang nghi hoặc, mấy chục chiến sỹ bị trọng thương chờ chết ở trong lều cứu thương nhìn nhau cười, châm lửa ngòi nổ rồi cùng hát lớn
“Bao chiến sỹ anh hùng... cùng vung gươm ra sa trường... quân xung phong... nước Nam đang chờ... mong tay ai... hồn sông núi khí thiêng ghi muôn đời... Ngựa phi... nơi xa... khi nghe... súng vang... lưng... trời...hồi... kèn... rộn... ràng...”
ẦM!!! Một tiếng nổ lớn vang lên, mấy trăm kg thuốc nổ được chôn dưới chân tường thành đem tường thành rộng lớn nổ sập, đem mấy ngàn