Sáu mươi năm sau, hiện trường ghi hình chương trình《Cuộc đời của họ》của Đài Truyền hình Trung Ương, Bắc Kinh.
MC có gương mặt dịu dàng, tầm trên dưới năm mươi tuổi, mặc một bộ vest màu xám nhạt, trông rất đoan trang và thành thạo trước ống kính: “Chào buổi tối các bạn khán giả thân mến, hoan nghênh các bạn đến với chuyên mục《Cuộc đời của họ》vào mỗi tối thứ sáu hàng tuần, tôi là MC Thư Tuyết.”
Khác với thẩm mỹ tương đối cởi mở của người hiện đại, khí chất của MC này rất cổ điển, ngay cả nụ cười cũng giữ đúng tiêu chuẩn để lộ tám chiếc răng của mấy chục năm trước: “Vị khách quý mà chúng tôi mời trong số này khác với trước đây, hoàn toàn không phải tự ngài ấy nhận phỏng vấn mà là con gái của ngài, chắc có lẽ mọi người đều không mấy lạ đâu.
Chúng ta hãy chào đón nhà báo nổi tiếng của Trung Quốc hiện nay đồng thời là tổng biên tập tạp san《Chuyện Chí Nguyện》, quý cô Lý Thầm.”
Sau những tràng pháo tay nhiệt liệt từ khán giả, một vị tóc hoa râm, khí chất hoàn hảo bước lên sân khấu, dáng người bà mảnh mai, nước da trắng hồng, đường nét sắc sảo, mặc dù những nếp nhăn và vết đồi mồi nhỏ trên mặt khá xứng với tuổi nhưng không lần át được khí chất tao nhã xuất trần, trái lại mang hơi hướm tùy ý và đẹp mắt theo năm tháng.
“Cô Lý, mời ngồi.”
MC nghiêm túc hơn sau khi nhìn thấy ý cười hòa ái trên môi Lý Thầm.
“Xin chào quý cô Lý, tôi là MC của chương trình, rất vui vì có thể mời ngài làm khách quý của số này.”
Lý Thầm gật đầu, mỉm cười: “Tôi cũng rất vui khi được gặp cô.”
MC bắt tay bà, cung kính mời bà ngồi xuống, bắt đầu phần phỏng vấn.
“Phải chăng hôm nay là một ngày vô cùng đặc biệt với cô Lý nhỉ?”
Tuy trước khi đến đây Lý Thầm đã nhận được danh sách câu hỏi trong kịch bản, cũng biết câu hỏi đầu tiên sẽ dẫn dắt đến nhân vật chính của nội dung buổi phỏng vấn hôm nay.
Nhưng sau khi nghe được câu hỏi của MC, bà vẫn khựng lại một lúc.
Lặng khoảng chừng mười giây, Lý Thầm vén lọn tóc hoa râm bên thái dương ra phía sau, gật đầu: “Đúng vậy, hôm nay là ba năm ngày giỗ của bố tôi, Lý Duy tiên sinh.”
MC phối hợp thở dài, một nửa là vì hiệu ứng của chương trình, nhưng nửa còn lại thực sự là hoài niệm và thổn thức: “Thời gian trôi nhanh quá, không ngờ Lý Duy tiên sinh đã rời xa chúng ta ba năm rồi.
Còn nhớ ba năm trước, tổ chương trình chúng tôi liên hệ lão tiên sinh, muốn mời ngài ấy đến ghi hình một số, ngài đã đồng ý.
Nhưng sắp đến ngày ghi hình thì tổ chương trình nhận được tin lão tiên sinh bị ốm nặng, đã nhập viện…”
MC hơi bùi ngùi: “Thoắt cái đã ba năm trôi qua, thật không ngờ tôi vẫn có thể tiếp tục làm số phỏng vấn này, mặc dù không phải là ngài ấy.”
Lý Thầm cụp mắt, nhìn chăm chăm bàn trà trong suốt của hiện trường, chốc lâu sau bà mới ngẩng đầu lên, khẽ mỉm cười nhìn MC: “Cả đời bố tôi luôn coi trọng lời hứa, vì đã đồng ý nhưng chưa làm được nên trước lúc lâm chung ông rất hối hận, đã căn dặn tôi nếu có cơ hội hi vọng sau này có thể thay ông ấy thực hiện phỏng vấn này.”
Bà nhìn Thư Tuyết một cách chân thành, cái nhìn này thật sự khiến vị MC luôn giữ bình tĩnh phải hoảng hốt.
Giống, thật sự rất giống bố bà.
Ba năm trước, Lý lão tiên sinh bị ốm nặng, bà ấy từng đại diện tổ chương trình đến thành phố N thăm, vị trùm cuối học thuật huyền thoại cả một đời kia bấy giờ tóc đã trắng xóa, sắc mặt xanh xao nằm trên giường bệnh gần như lặng ngắt, nhưng gương mặt già nua bình thản ấy khiến người khác dẫu thoáng nhìn cũng có thể cảm giác được sự bình tĩnh và an lòng.
Đó là một sức mạnh vĩ đại được lắng động qua năm tháng.
“Trong suốt chín mươi hai năm tại thế, Lý lão tiên sinh đã tạo ra quá nhiều kỳ tích cho khoa học nhân loại, nào, chúng ta hãy xem lại những bức ảnh mà lão tiên sinh để lại nhé.”
MC đưa tay lên, ra hiệu cho trợ lí sản xuất chiếu một số ảnh chụp và phim ngắn.
Những ảnh chụp này do chính Lý Thầm cung cấp, trong đó có rất nhiều ảnh mọi người chưa được thấy, vô cùng quý giá.
Bức đầu tiên đương nhiên là hình chụp Lý Duy tại lễ trao giải Nobel vào sáu mươi năm trước.
Chàng trai vô cùng trẻ tuổi trong bộ âu phục và giày da, phong thái xuất sắc, gương mặt điển trai và nụ cười nông khiến ông trông không giống một nhà khoa học cần cù nghiên cứu chẳng nản đêm ngày mà giống một ngôi sao tham dự liên hoa phim.
Khán giả dưới sâu khấu xôn xao.
Trong số những khán giả tới xem cũng có rất nhiều người trẻ tuổi, lúc bọn họ ra đời, nhà khoa học vĩ đại đương thời của Trung Quốc này đã già rồi, mặc dù mọi người đều biết thời kỳ lão niên ông vẫn hào hoa phong nhã nhưng nhìn thấy ảnh lúc còn trẻ của ông vẫn ngạc nhiên thốt ra tiếng.
MC thoắt sực tỉnh, liền cười: “Hồi còn nhỏ tôi đã nhìn thấy tấm hình này dán trên tường trong phòng của mẹ tôi, nghe mẹ tôi nói, ngày ấy mấy người trạc tuổi mẹ đều coi Lý lão tiên sinh là thần tượng mà sùng bái.
Lúc còn trẻ nhất định Lý lão tiên sinh có rất nhiều người theo đuổi nhỉ.”
Lý Thầm cười cười: “Tôi không rõ lắm, song tôi nghĩ có lẽ bố tôi là một người đàn ông rất xuất sắc.”
Sau đó, bức ảnh tiếp theo chính là một tấm hình chung.
Kỹ thuật chụp của sáu mươi năm trước đã đủ tiên tiến nên ảnh rất rõ nét, không hề có cảm giác xưa cũ.
Trong hình, một bên là biển xanh cát vàng, một bên là người đàn ông trẻ tuổi dịu dàng ôm người phụ nữ nhỏ nhắn với ý cười ấm áp.
MC nhìn sang Lý Thầm: “Xin hỏi bức ảnh này là?”
Mái tóc hoa râm mang theo ánh mắt nhớ nhung, giọng cũng nhẹ nhàng hơn rất nhiều: “Bức ảnh này là bố và mẹ tôi, năm xưa sau khi sinh tôi, bà ngoại tôi đã giúp họ chụp, ngay cạnh bờ biển thành phố N.”
MC nhìn bức ảnh, bắt đầu thảo luận: “Mọi người đều nói, sau lưng thiên tài và vĩ nhân thường là một người vợ vĩ đại.
Qua cuộc đời của Lý lão tiên sinh chúng ta biết rằng mẹ ngài là quý bà Trương Mạn đã đồng hành cùng ông suốt cả chặng đường, từ đại học B, đến Stanford, sau đó là đại học Princeton nơi ông nhậm chức giáo sư.
Đồng thời sau khi hai người về nước lúc trung niên và nhậm chức ở đại học B, tận lúc lão tiên sinh về hưu, quý bà Trương Mạn về thành phố N dưỡng bệnh với ông.
Quãng thời gian mấy chục năm ấy bà vẫn luôn kề vai sát cánh bên ông.
Làm bạn, tin tưởng và ủng hộ suốt đời như vậy, không phải ai ai cũng có thể làm được, mẹ ngài thật sự rất yêu bố ngài.”
Lý Thầm biết, khách mời của chương trình này đều là những người có đóng góp cho xã hội thuộc giới tinh hoa trong suốt mấy chục năm qua, nhưng trọng tâm của chương trình không phải những thành tựu trong sự nghiệp của họ mà là cuộc sống ít người biết phía sau vinh quang.
Vì thế bà nghe thấy MC hỏi đến trọng điểm cũng không né tránh.
Bà nghĩ nghĩ, trong đôi mắt hơi vẩn đục xuất hiện ý cười dịu dàng.
“Mẹ tôi luôn ủng hộ và đồng hành cùng bố tôi, chắc hẳn mọi người đều biết, tùy tiện tìm kiếm trên mạng về gia đình hay tình cảm của bố tôi phần lớn đều sẽ hiển thị là, sau lưng ông có một người vợ lặng lẽ ủng hộ ông.”
“Nhưng theo tôi, tình cảm của họ không chỉ đơn giản là ủng hộ và đồng hành.”
“Mà là yêu, và cứu rỗi.”
MC nghe thấy câu trả lời của cô, biểu cảm hơi ngạc nhiên: “Cứu rỗi? Quả thật tôi chưa từng nghe cách nói này.”
Bà ấy mỉm cười ra hiệu bà tiếp tục.
Lý Thầm duỗi tay trái ra, nhẹ nhàng lần chuỗi Phật châu từ gỗ đàn hương trên tay phải: “Nhiều năm rồi nên hầu hết những người biết chuyện của năm đó đều đã qua đời.
Cho nên có một chuyện mà phỏng chừng bây giờ rất nhiều người đều không biết, thậm chí tôi là sau khi trưởng thành mẹ tôi mới nói với tôi.”
Giọng bà hơi run: “Bố tôi từng là bệnh nhân được chuẩn đoán là bị tâm thần phân liệt và hoang tưởng, đồng thời tình trạng của ông rất nghiêm trọng.
Ông mất cha tang mẹ từ khi còn nhỏ, cho nên cả thời kỳ thơ ấu đều sống trong cô nhi viện, ông bị người nhà bỏ rơi, bạn bè cùng trang lứa xa lánh, ngược đãi.
Thế là, do di truyền từ gia đình và những gì đã trải qua trong quãng thời gian u ám lúc còn nhỏ mà ông đã mắc chứng bệnh tâm thần phân liệt rất nghiêm trọng, ông tưởng tượng ra hai người hoàn toàn không tồn tại, một người là mẹ ông, một người là bạn ông, hai “người” trong tưởng tượng này luôn tồn tại bên cạnh ông mãi cho đến khi ông lên cấp ba.”
Lý Thầm từ tốn kể, nhưng cả trường quay đều xôn xao, ai ai cũng hoảng hốt.
Không ngờ tuổi thơ lão tiên sinh Lý Duy lại bi thảm như vậy, với cả, bệnh tâm thần phân liệt? Chứng hoang tưởng?
Những bí mật này thật sự quá giật gân.
Ngay cả MC cũng sững sờ hồi lâu.
“Theo tôi biết, Lý lão tiên sinh vẫn luôn chăm chỉ nghiên cứu khoa học trong suốt những năm ông trở về thành phố N an dưỡng trước khi tạ thế, đồng thời ông cũng xuất hiện trước công chúng vài lần, hoàn toàn không có bất kỳ dáng vẻ gì của bệnh tâm thần phân liệt, chuyện này…”
Lý Thầm cười cười: “Đúng vậy, bố tôi mất vài năm mới khiến trạng thái tinh thần và tâm lý duy trì ở mức của người bình thường.
Nhưng trước đó, bệnh trạng của ông thực sự rất nguy hiểm.
Nghe mẹ tôi nói, năm ông học lớp mười một, bởi vì đôi chuyện bất ngờ mà ông biết được bản thân mình bị bệnh nên bị trầm cảm nặng đâm ra tự chán ghét mình, đồng thời chán đời.
Nếu không có mẹ tôi đồng hành bên cạnh ông, có lẽ ông sẽ không đi ra được.”
Bà mang theo ý cười, kể lại rất nhiều chuyện những năm đó, bao gồm cả cuộc tìm kiếm già mười ngày của Trương Mạn, sau đó chu đáo ở bên, lại sau đó bà vì ông mà học chuyên ngành Thần Kinh, cuối cùng trở thành bác sĩ tâm lí riêng của ông.
Lời của bà rất bình thản, chính là điềm nhiên tự thuật như vậy nhưng cả trường quay đều lặng như tờ, khiến rất nhiều khán giả trẻ tuổi dưới sân khấu đều đỏ hoe mắt.
Kiểu tình yêu bình lặng nhưng mang sức mạnh vĩ đại này bất luận là thời đại nào cũng có thể khiến mọi người xúc động.
“Trong quá trình điều trị của bệnh nhân, đa phần bác sĩ chỉ đồng hành cùng bệnh nhân một giai đoạn nhất định, nhưng điều trị của mẹ tôi đối với bố chính là sự cứu rỗi cả một cuộc đời.
Với ông, có thể nói bà chính là lòng tin vào cuộc sống và tất cả ý nghĩa của sự kiên trì.”
Nghe bà nói xong, MC rất thức thời chiếu một đoạn phim ngắn, là phần cuối của bài phát biểu nhận giải Nobel năm đó của Lý Duy.
Sau khi xem xong khán giả bên dưới xôn xao, MC bùi ngùi khôn xiết, khẽ vỗ tay: Câu nói ‘Có hai thứ quan trọng nhất trong cuộc đời tôi, Vật lí và cô ấy.
Vật lí cho tôi khả năng tư duy trong bóng tối, mà cô ấy, là người cho tôi ánh sáng’ này từng được cư dân mạng tôn