“Sáng ra bờ suối tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời Cách Mạng thật là sang.”
- Tức cảnh Pác Bó, Hồ Chí Minh
Mùa hè thảo nguyên chỉ đi qua trong chóng vánh rồi nhanh chóng nhường chỗ cho thu đông.
Nói vậy cũng không đúng lắm, hẵn là mùa ấm áp đi mất rồi, hẹn qua mùa lạnh, mùa tuyết, đến xuân sang mới về.
“Càng hướng Bắc càng lạnh, người viết sách không lừa ta” Hoàng Hùng nhìn thân cây xương xẩu bạc trắng vì sương mai nay chỉ còn loe nghoe vài chiếc lá.
Bây giờ mới đầu tháng 8! (P/s: Âm Lịch)
“Hùng nhi! Tập xong thì vào nhà đi kẻo cảm lạnh” Giọng Thái Ung vang lên từ trong phòng kín cửa.
“Vâng thưa thầy.
Học sinh vào ngay đây.
Thầy cũng đừng lo quá, ta tập võ nóng người lắm, sẽ không dễ dàng cảm lạnh” Hoàng Hùng gân giọng nói oang oang để thể hiện mình vẫn rất khỏe.
Mặc dù giờ Thìn đã qua một nửa (8h sáng) nhưng trong phòng vẫn bịt kín các nơi phòng khi sương gió thổi vào làm sáo trộn, hư hao những vật quý giá bên trong, sách!
Đoàn người Thái Ung, Hoàng Hùng đã đến trị sở của Hà Sáo, Sóc Thành, được mười ngày, Đồng Uyên thì đã rời đi từ năm ngày trước bất chấp Hoàng Hùng níu kéo, còn Thái Ung thì mang thân đi đày nên cũng không tiện mở lời.
(P/s: tên Sóc Thành là bịa, khỏi google.
Hà Sáo là phần uốn cong của Hoàng Hà vào khu Tự Trị Nội Mông.
Địa điểm của Sóc Thành được thiết lập là khu vực thành phố Ô Hải)
Lúc mới đến Sóc Thành, quan địa phương Lương Chính đón tiếp bọn họ vô cùng nồng hậu tựa như khách quý, quan lớn đến thăm chư chẵng phải kẻ bị tội đày, nào là ra thành chờ nghênh, nào là dọn sẵn nhà ở, nào là lương tiền áo ấm, nào là than củi rơm rạ.
Chớ nhìn những thứ này không có gì nhiều, không đáng gì với trưởng quan một vùng, kỳ thật chốn biên thùy như Hà Sóc vốn chẵng được triều đình quan tâm bao nhiêu, lời nói và lợi ích lớn nhất đều thuộc về người Hung Nô, còn Lương Chính thì chỉ miễn cưỡng điều động được vài ngàn Hán hộ trong Sóc thành thôi.
Đối với đãi ngộ lúc mới đến, Thái Ung từng lâm vào nghi hoặc bởi trước đó ông luôn cho rằng thời gian đi đường với bọn Hoàng Hùng mới là quãng thời gian an ổn nhất trong chuyến đi đày này.
Lương Chính thì trả lời là vì ngưỡng mộ tài danh của Thái Ung song không ít lần khéo léo buông lời nói nâng nói đỡ cho Lưu Hoành, tuy vậy cũng chỉ đổi lại những lời qua loa không đau không ngứa, nói lãng nói tránh từ Thái Ung.
Lão này đã quyết chí bỏ nghiệp quan để hoàn toàn chuyên tâm vào nghiệp học vấn rồi, một khi người ta qua tuổi ‘bất hoặc’ (40 tuổi) thì tại một số nguyên tắc và suy nghĩ sẽ trở nên có phần cố chấp hơn hẵn, nhất là với Thái Ung, một người vốn chẵng mặn mà gì mấy với chuyện chính trị.
Về phần Hoàng Hùng thì đến giờ mới hiểu vì sao Thái Ung bị đày đi Hà Sóc mà không phải nơi khác, xem ra vây cánh của phái bảo hoàng cũng còn vươn tới địa phương biên thùy trọng trấn chứ không phải chỉ ru rú bảo đoàn trong triều đình.
“Như vậy cũng tốt, ít ra có thể đảm bảo an toàn ở mặt ngoài.
Sẽ không có người nói này nói nọ về thái độ ‘đi đày’ của thầy.
Đỡ rách việc!”
Phải biết Sóc thành trên danh nghĩa vẫn thuộc quận Sóc Phương.
Nhưng lúc đi ngang qua quận trị quận Sóc Phương, cả quá trình xử lý công văn đều không gặp được Thái Thú Vương Trí, khiến hai thầy trò Hoàng Hùng và Thái Ung đều lo lắng khó yên.
Cho nên Hoàng Hùng vô cùng nhiệt tình đáp lễ, thể hiện sự trân trọng đối với thái độ tiếp đãi nhiệt hậu của Lương Chính.
Về phần vật chất mà Lương Chính cung cấp thì Hoàng Hùng không có gì để mong đợi, vì dù cho không có Lương Chính thì hắn cũng sẵn sàng mua nhà thậm chí dựng luôn nhà mới nếu cần.
Cùng thời gian Thái Ung và Hoàng Hùng rời khỏi Lạc Dương thì cũng có một chi đội buôn lớn từ Kinh Châu lên Nam Dương, qua Vũ Quan, vào Quan Trung, hướng tới Hà Sóc.
Đó là đội tiếp ứng mà Hoàng Dung cử đi hổ trợ cho con trai trong thời gian ở Hà Sáo.
Ngoại trừ cơm áo gạo tiền và thư sách bút mực thì còn có một bất ngờ nho nhỏ là Nhã tỷ, người mang thân gái mỏng manh vượt ngàn dặm xa để trao cho Hoàng Hùng tin miệng rằng sang năm Hoàng Dung sẽ đóng tiền chuộc tội cho Thái Ung.
Đóng tiền chuộc tội mặc dù được ghi nhận công khai trong Hán luật, song chỉ cần là người hiểu biết thời cuộc đều biết rằng Thái Ung hiện giờ đang bị thế gia nhằm vào, nếu thật ngây thơ tin rằng bây giờ đóng tiền liền có thể an tâm xong việc vậy chỉ có kết cục là ‘tiền mất tật mang’.
Nhã tỷ đương nhiên không chỉ là người đáng tin cậy trong việc giữ miệng giữ mồm, mà nàng còn là cánh tay đắc lực được Hoàng Dung mang theo bên mình suốt mấy năm nay, chỉ dạy việc coi sóc nhà cửa.
Cho nên nhiệm vụ chính yếu của Nhã tỷ ngoài truyền tin ra thì còn có làm quản gia cho phủ đệ của đám người toàn lão nam và bé trai, đương nhiên là với sự trợ giúp của cả tá người hầu đi theo đoàn tiếp ứng.
Giờ Thìn đã qua (hơn 9 h), mặt trời cũng thôi lười biếng, bắt đầu vẫy vẫy chút nắng vàng xuống mặt đất làm không khí ấm hẵn lên, gió sương cũng thôi tất bật mà trầm tĩnh lui về sau tường viện.
Hoàng Hùng thuận đây hỏi ý Thái Ung:
“Thưa thầy!
Trời đã sáng ấm, gió cũng lặng rồi.
Học sinh đi mở cửa nhé”
“Uhm!
Để phòng tối đen mãi không có chút ánh sáng cũng không tốt cho thư sách.
Dễ sinh sâu bọ, rắn chuột.
Ta cũng nên đi lại một chút nếu không thì phải bị rục xương mất”
Thái Ung gật đầu, xoa xoa hai đầu gối, chống tay đứng dậy nghe rôm rốp tiếng khớp kêu.
Hoàng Hùng vừa mở cửa vừa cười nói:
“Sao thầy không thử vài động tác mà thầy Đồng Uyên chỉ ấy?”
Thái Úng nghe thế lại lắc đầu xem chừng muốn toát mồ hôi:
“Thôi thôi! Quá khó khăn.
Đồng lão hắn tập võ từ nhỏ, mặc dù chuyên nghiệp thì uyên thâm y như tên của hắn.
Nhưng mà những động tác hắn dạy thì ta xem chỉ hợp với thanh thiếu niên thôi.
Những ý tưởng về trường học tương lai của ngươi cũng nên cân nhắc kỹ một chút.
Chứ ta thấy phương pháp của Đồng lão không ổn lắm đâu, có chút hơi cao so với mức độ của người bình thường”
Hoàng Hùng quay lại nhìn Thái Ung gật đầu nói:
“Học sinh cũng còn phải chỉnh sửa cân nhắc nhiều.
Ta vừa nảy ra một số ý tưởng mới, đợi lát chiều chép sách mỏi tay thì sẽ thỉnh giáo thầy”
Thái Ung cười ha hả bước ra cửa:
“Uhm! Làm phiền Hùng nhi tiếp tục chép vậy!
Nói ra cũng ngộ, một kẻ bị đày cùng một đứa nhóc vắt mũi chưa sạch lại mãi bàn chuyện an bang tế thế, cải cách này nọ”
Bước ra tới cổng Thái Ung lại ngoái vào trong nói:
“Hùng nhi!
Nếu tiểu Nhã mang bữa sáng tới thì giúp ta giữ ấm.
Ta chưa có đói, hẵn là sẽ đi một lúc lâu”
“Vâng thưa thầy!” Tiếng Hoàng Hùng từ trong phòng vọng ra.
Tiểu tử này đã ngay lập tức ngồi vào bàn tiếp tục công việc chép sách, hay nói cho đúng là nặn chữ trong trí nhớ ra.
Số là từ sau khi rời Lạc Dương, Thái Ung vẫn luôn ủ dột vì không được nhìn những thư sách quý báu của mình lần cuối, Hoàng Hùng khuyên mãi mà Thái Ung cũng chỉ hơi nguôi ngoai một chút.
Thế là Hoàng Hùng mới nói với Thái Ung rằng những thư sách mà thầy cất giữ ta đều đã thuộc hết rồi, đợi đến Hà Sáo thì đoàn buôn của nhà họ Hoàng sẽ mang sách tre tới, đến lúc đó ta thay ngài chép lại.
Thái Ung khi ấy còn bán tín bán nghi, thế là mỗi đêm trước khi ngủ, Hoàng Hùng đều đọc một hai quyển cho thầy nghe, cũng nhờ vậy mà khi toán lính hộ tống nổi loạn tập kích thì cả hai thầy trò đều còn tỉnh táo.
Bây giờ đã đến Hà Sáo, sự nghiệp chép sách của Hoàng Hùng cũng đã vào khuôn khổ được một thời gian, cứ sáng luyện võ xong thì lại chuyên tâm viết sách.
Trong khoảng thời gian này thì Thái Ung sẽ tham gia kiểm duyệt các kinh sách mà Hoàng Hùng chép, rồi nghiền ngẫm viết tiếp tác phẩm Hậu Hán Ký của hắn.
Đến chiều khi hai thầy trò đã rã rời, kỳ thực chỉ mỗi Thái Ung chứ Hoàng Hùng thì còn khuya, bọn họ lại đem những ý tưởng thuộc dạng ‘khác người’, ‘dị loại’ của Hoàng Hùng ra nghiên cứu bàn luận.
Ví như giáo dục đại trà, vệ sinh công cộng, bưu tín truyền tin công cộng, tiền trang quốc hữu, xưởng thủ công quốc hữu, đồn điền nuôi dân, ngụ binh ư nông, vân vân.
Đương nhiên là ngoài những ý tưởng thuộc dạng ‘cao nhưng khó chạm’, thậm chí có phần viễn vông này, thì Hoàng Hùng còn nghiên cứu những thứ kỹ thuật căn cơ như làm giấy, chạm khắc, sao ấn, ủ phân chuồng, tăng đàn tái đàn gia súc, cải tiến giống lương thực, vân vân.
Có điều những vấn đề thuộc dạng kỹ thuật chuyên sâu này lại không phải lĩnh vực của Thái Ung nên có mấy lần nói ra cũng thường là đi vào ngõ cụt.
Thái Ung là một con người mâu thuẫn đến kỳ lạ, tâm phổi rộng lượng bao dung nhưng cũng mang trong lòng những thành kiến cứng nhắc.
Mặc dù cuộc đời ông thực tế chưa làm được việc gì ra hồn, cái gì cũng dở dở ương ương, nhưng đó chỉ là do thời cuộc khách quan cùng bản chất con người ông tạo nên mà thôi.
Hán triều đến hôm nay đã không còn chỗ cho những nghĩa sĩ liêm khiết, ngay thẳng, dám suy nghĩ cải biến cái củ, áp dụng cái mới.
Thái Ung sau bao nhiêu năm sống lặng không tranh, một hôm vớ được ‘minh quân’ Lưu Hoành thì ngỡ rằng vận mình, vận nước đổi thay, đâu dè Lưu Hoành cũng chỉ là một Lưu Chí thứ hai mà thôi.
Thái Ung dù chẵng để tâm đi báo thù Lưu Hoành hay thế gia, nhưng Hoàng Hùng để ý trong câu văn và lời nói của thầy đã mang hơi hướng bác bỏ thế gia, bác bỏ ‘thiên mệnh’, có lẽ sớm muộn thì Hậu Hán Ký cũng biến thành ‘cấm thư’.
Nhưng Hoàng Hùng cũng không đi uốn nắn suy nghĩ của thầy, một là vì hắn không có tư cách này, hai là vì hắn cảm thấy những biến chuyển của Thái Ung là do tuổi tác chứ chẵng phải ‘ác hóa’ hay ‘ma hóa’ gì.
Thái Ung không chỉ cứng nhắc với những kẻ đã bỏ rơi, hãm hại, thù địch mình, mà ông còn cứng nhắc với chính bản thân.
Hoàng Hùng phát hiện thầy đã không còn quá nhiều hứng thú với những kỹ thuật lạ hay học vấn hoàn toàn mới nữa, khác hẵn với một năm trước.
Mặc dù Thái Ung vẫn rất kiên trì nghe lấy ý kiến của Hoàng Hùng, thi thoảng sẽ đề ra một chút thắc mắc, chỉ ra những chổ có khuyết điểm, nhưng sẽ không chủ động thọc sâu vào tự suy tư nghiền ngẫm, đưa ra giải pháp góp ý như trước kia.
Đó là biểu hiện của tuổi già, tâm lực và trí lực không còn phồn thịnh như lúc xuân xanh thanh tráng muốn làm cái gì thì làm cái đó, yêu học cái gì thì học cái đó.
Có lẽ biến cố vừa rồi đã phóng đại tác dụng của thời gian lên thân thể và trí óc của con người này.
Điều Hoàng Hùng có thể làm và vẫn đang làm chính là chuyên tâm vào công việc chung của cả hai người để Thái Ung có nơi nương tựa tinh thần, đồng thời khuyến khích thầy làm việc nghỉ ngơi điều độ, thỉnh thoảng thư giãn một chút.
Bởi vậy, thời gian của Thái Ung ở Sóc Thành này chú định sẽ rất an bình, không tranh không đấu, không lo không nghĩ, chỉ việc chuyên tâm vào điều mình thích.
“Tiếc nuối duy nhất là không có Diễm nhi ở bên, không đủ ấm áp!
Có lẽ đợi sau khi Hoàng phu nhân giúp ta chuộc tội thì ta nên đến phương nam định cư.
Ấm áp, xum vầy, an bình!”
Ông lão Thái Ung vừa đi vừa ngẫm, hoàn toàn không đoái hoài gì tới việc đương kim thiên tử đang trồng chờ ông quay về Lạc Dương để trợ giúp hắn thu vén lực lượng công phạt thế gia.
“Đúng rồi! Sao ta không tìm xem có thứ gì đặc sắc để mua về sau này làm quà cho Diễm nhi và Nhị nhi!
Để xem nào, Nhị nhi thì thích …
Diễm nhi đến khi gặp lại chắc cũng đã 3-4 tuổi, hẵn là cần …”
Những ý nghĩ về vợ con nơi trời nam xa xôi đưa ông lão Thái Ung mon men đi vào khu chợ trong thành, nơi có đủ người Hán, người Khương, người Hung Nô, người Tiên Tỵ thậm chí cả người Tây Vậy.
Mặc dù không rộng lớn và sầm uất như khu thương nghiệp của kinh đô Lạc Dương, nhưng chợ mở ở Sóc Thành lại mang một màu sắc tươi tắn, nhộn nhịp bởi sự trộn lẫn của rất nhiều văn hóa, chủng tộc khác nhau, ai cũng sởi lởi và hiếu khách theo cách riêng của dân tộc mình, chứ chẳng khiêm nho một dạng như ở Lạc Dương.
Các thứ hàng hóa thì đa dạng vô cùng, nhất là đồ thủ công mĩ nghệ của người Hồ, tuy chỉ được làm từ da sừng súc vật hoặc sỏi đá cành cây.
Không lấp lánh trân quý như vàng ngọc lụa là, nhưng lại gần gũi với cuộc sống tự nhiên, thể hiện cho những ước mong chân phương như thái bình và ái tình!
Không tinh xảo cầu kỳ như do công tượng người Hán làm, nhưng cũng mang trong mình những ý nghĩa và câu chuyện riêng, đậm nét văn hóa địa phương!
Sáng hôm đó, đợi mãi mà không thấy Thái Ung trở về, Hoàng Hùng cùng mọi người đi tìm dáo dác cả buổi đến trưa quay lại phủ thì Thái Ung đã từ đâu lù lù hiện ra, đôi tay mân mê một chũi tràng hạc bằng sỏi nhiều màu, hai má ửng đỏ, miệng cười ngây ngốc như lão ngoan đồng.
Và đó là cuộc sống của đại học giả kiêm phạm nhân đi đày Thái Ung trong thời gian ở vùng biên thùy Hà Sáo.
Một cuộc sống bình bình an an theo một quy luận nhất định có thể bị phá vỡ bất cứ lúc nào bởi một lão già đang ngày càng trẻ hóa, hoặc lão hóa, rong chơi theo một cách khác người, hoặc làm việc theo một kiểu chẵng người thường nào có thể bắt chước.
Khung cảnh ấy nếu đem ra so sánh với tình hình ở Trung Nguyên và chủ yếu là Lạc Dương thì thật là khác nhau như trời cao và vực sâu.
Hơn một tháng trước, Hà Quý Nhân sinh hạ hoàng trưởng tử Lưu Biện!
(P/s: trưởng tử = con trai đầu tiên.
Như đã nói, các con trai trước của Lưu Hoành đều ra đi