Đoàn người nhanh chóng được đi đến một khách sạn khá khang trang, gọi là tươm tất, vừa vào đã có nhiều cô gái xà ra đón... ánh mắt nguyễn toản trở nên vi diệu, sau đó giải quyết tiền thuê, đưa cho tên lính, chút bạc... mọi người cũng yên ổn nghỉ lại.
Vừa vào đến phòng, nguyễn huệ trầm ngâm nhìn hồ thức nói:
“ đi điều tra cho trẫm toàn bộ về tên đó và kẻ bị áp giải sáng nay...’
“ vâng...’
...........
Không lâu, toàn bộ thông tin đã được bầy biện. tên xã trưởng xuất thân từ một gia đình cường hào đã có từ lâu, nhưng nhờ khôn khéo, trải qua bao biến động, gia đình đó vẫn giữ vững. tuy không tàn ác bất nhân, táng tận. nhưng kẻ đó vẫn luôn lợi dụng kẽ hở vơ vét thật nhiều...
Còn kẻ bị bắt, là một tên cướp, lợi dụng danh nghĩa, cướp của người nghèo chia cho người giầu. đã tiến hành giết chóc nhiều phú hộ. một phần đưa cho dân gạo, một phần đổ vào bài bạc. kẻ này cũng không phải thiện lương gì.
Xem xong, nguyễn huệ cũng trở lại trầm mặc, lắc đầu:
“ đúng là không thể trông mặt mà bắt hình dong...”
............
Trời tối, nguyễn toản đi sang nhìn thấy nguyễn huệ sắc mặt có khó coi, cũng nhìn lướt qua tờ giấy trên bàn, cười nhẹ:
“ đệ đã gọi người mang đồ lên. dùng chút chứ.”
Nguyễn huệ gật đầu. lúc sau, đồ đạc bưng lên, tên tú bà cười đon đả:
“ khách quan có cần người giúp rót rượu không..”
Nguyễn toản cười:
“ để dịp khác, hôm nay huynh đệ ta có chút chuyện.” rồi đưa qua chút bạc:
“ cái này coi như tiền công.”
Tú bà thấy vậy, cười tít mắt. õng ẹo rời đi.
...........
Khi còn hai người, hắn rót rượu. nguyễn huệ uống ực, hết chén này đến chén khác... đang định tu cả bầu, hắn vội cản, nói:
“ rượu mặc dù giúp quên sầu. nhưng trong chốc lát. vấn đề vẫn còn đó. muốn giải quyết cần nhìn thẳng. trốn tránh đâu phải tốt.”
Nguyễn huệ nghe vậy, ngưng, có lẽ thật lâu rồi mới khóc nấc nghẹn nói:
“ trước đây, đệ nói ta cũng hiểu, nhận ra sai. nhưng con người ai chả có cái tôi, ích kỷ. ta cũng là người không là thánh nhân a... những chuyện đó ta muốn bình xong phía nam, thống nhất đất nước. rồi tập trung giải quyết, nhưng không ngờ nó lại nghiêm trọng vậy.....”
Hắn gật đầu, cười mỉa nói:
“ thông tin hai kẻ đó, đệ cũng đã xem qua. có lẽ tỉnh huống này diễn ra muôn nơi. chả qua ta chưa gặp. mà huynh thấy, họ từng giống ai không...” nói xong nhìn thẳng nguyễn huệ.
Nguyễn huệ đang cầm chén rượu, cánh tay run run, li rơi vỡ, sát khí nổi lên.
Hắn thấy vậy, càng cười lớn:
“ chả nhẽ huynh không dám đối mặt, trả lời ư?”
Nguyễn huệ thật lâu, tâm thần bình ổn, cười như tự giễu:
“ tên xã trưởng có một phần giống ta cùng anh trai lúc đầu ở tây sơn, khởi sự bởi nghiệp buôn trầu ở chợ kiên mỹ; cũng lách luật kiếm lời, cũng bị nhiều kẻ đỏ mắt mà châm chọc... nếu không mưu mẹo, sao có sức ban đầu để khởi nghĩa.
Còn tên cướp kia, có lẽ là cái nhìn của nhiều kẻ về ta, cũng như tây sơn này. “
Ngập ngừng, tiếp:
“ ban đầu khởi nghĩa với khẩu hiệu ‘ phò hoàng tôn dương, trừ gian thần trương phúc loan’, nhưng sau giết nguyễn phúc dương khi đã lật đổ trương phúc loan; ‘ phò lê diệt trịnh’ nhưng lại để vũ văn nhậm kề bên khiến lê chiêu thống sợ hãi mà cầu nhà thanh....”
Bỗng nhiên, nói xong, cười lớn:
“ thiên hạ có mấy ai hiểu được nỗi lòng của ta. nguyễn phúc dương ban đầu chúng ta gặp là kẻ nghĩ cho dân, nhưng khi thu nạp được lý tài "giặc cướp tầu", nhân tâm thay đổi, hỉ nộ vô thường, giết người vô tội vạ.
Ta đã nén giận, cho một cơ hội, tự xem xét tự ngẫm lại, nhưng nhân trời tối, mang theo toàn bộ bí mật nghĩa quân chạy về gia định, tự tôn mình làm định vương. châu văn tiếp, đô thanh nhân từng theo về cũng phải bỏ đi... vì dân, ta đành mang tội.
Còn nhà lê, ta không hổ thẹn, chỉ trách lê chiêu thống làm xấu mặt lê thái tổ, lê thánh tông.... tự mang voi giày mà tổ. triều đại như thế cần gì phải tồn tại, bởi tồn tại khổ nhất vẫn là dân...”
Xong lại khóc:
“ nhưng nhìn vào, ta cũng thấy sai, ban đầu, ta khởi nghĩa, mục đích kiên quyết và kim chỉ nam đó là giúp người dân đập tan xiềng xích, không còn bất công, nhân dân bình an. vậy mà đây, thiên hạ ta đánh đổ tạo lại, vẫn còn hiện trạng đó. ta xấu hổ thay... bao nhiêu nhân dân chết, để đánh đổi cho ta lên, cuối cùng ước vọng nhân dân trẫm không thể đổi. vậy ngôi vua, giang sơn còn có ý nghĩa gì, ta có phải quá vô dụng ư.......” nói xong, càng nghẹn ngào.
Nguyễn toản ngồi nhìn nguyễn huệ bớt tâm trạng, nói:
“ những kẻ như vậy, dù như thế nào cũng sẽ sinh tồn,