Một chàng trai tuổi đôi mươi ở trong thành phố về quê lấy vợ theo phong tục người lào thì về ở với gia đình đằng vợ, cuộc sống thay đổi từ nơi có đèn điện, tiếng xe cộ, tiếng nhạc biến thành tiếng ếch tiếng nhái và ánh sáng đom đóm thay cho đèn điện đêm.
Khi về quê ở, gia đình vợ rất là êm ấm khi thấy người trong làng ai cũng thương mến vui đùa với con rể cưng mình, với cái tánh vui vẻ chọc ghẹo lại hay giúp người, người làng già trẻ thấy mặt lúc nào thì cũng cười lên trước, chiều tối sau việc ruộng vườn và cơm chiều thì vẫn lang thang chơi trò chuyện với bạn mới trong làng như mình còn ở trong thành phố vậy.
Một hôm xong cơm chiều, lần này đi tong tong ra phía đầu làng coi có ai để trò chuyện vui không, bỗng dưng thấy một cô em gái rất là đẹp nữ đang gánh nước giếng, chạy te te đến gánh giúp cô được một gánh để ở đầu cầu thang nhà cô, khi thấy cô ít nói năng xong mới vào trong làng chơi.
Rồi ngày rằm lớn 15 đã tới, nghỉ động thổ ruộng nương, 6 giờ chiều ở quê núi rừng cũng đã tối rồi, nghỉ cả ngày ở nhà đi ra thở dài khà một cái, đi vào thở dài khì một cái.
Bà vợ nói:
- Hôm nay ngày rằm lớn, đêm nay còn đi nổ khắp nơi cầu cho gặp ma một lần mới đáng đời.
Quay lại trả lời bà xã ngay luôn:
- Úi chà! Chưa bao giờ thấy ma cũng muốn thấy chứ bộ, ở thành phố không có ma, làm rể mấy tháng ở trong làng này ai cũng nói tới ma.
Nói xong nhảy tong tong xuống cầu thang đi chơi, lòng chợt nghĩ tới cô gánh nước ở đầu làng, thử đi phía đó coi thì quả thật thấy cô đang ngồi ở bên cạnh cái giếng nước, với ánh trăng vàng bắt đầu lên khỏi đầu núi ngó rất là đẹp mắt, te te đến gần chào rồi ngồi xuống bên cạnh cô, trong lòng nghĩ sao mà đẹp như tiên giáng trần vậy, đẹp hơn cả vợ mình nữa chứ, ví với cô thì vợ mình xấu hoắc luôn.
Giới thiệu:
- Tôi ở thành phố mới làm rể làng này được mấy tháng, chuyện trong làng thì tôi không biết bao nhiêu nếu cô biết chuyện gì lạ hay chuyện vui thì kể cho tôi nghe có được không??
Cô quay mặt lại chậm chậm ngó tôi mỉm cười, xong cô ngồi bắt đầu kể một câu chuyện với giọng bói nhè nhẹ và lạnh lùng giá tim luôn:
- Một ngôi làng có một cô em gái rất là xinh nữ và hiền hòa, trong tuổi mới lớn thì mấy chàng trai trong làng ai cũng đua nhau đến tán cô, cha cô mất sớm, nhà có hai mẹ con, nên cô rất là chăm chỉ từ bé về ruộng nương vườn trái, khi cô hơn 18 tuổi thì chẳng may mẹ cô qua đời, cô sống một mình với mái nhà rất là buồn sầu ở xa đầu làng một chút cũng có thể ngó thấy nhau.
Cô còn nhớ rõ luôn và cô cũng không biết chết là cái gì, sau khi thiêu táng ba xong, ban đêm vẫn thấy ba ở trong nhà, nên như vậy mẹ cô không có buồn mấy, lời nhắn nhủ mẹ nói với cô là: "Cấm không cho cô nói với ai là thấy ba, hay là ba về nhà luôn luôn".

Trong nhiều năm trôi đi thì mới biết ba mình là ma, cũng chẳng thấy sợ sệt gì cả, khi lớn lên trưởng thành hình như bóng của ba xa ra dần dần, chỉ hay xuất hiện những ngày rằm lớn nhiều khi thấy ba đứng một mình ở gầm nhà thôi, cô rất là nhớ tới ba.

Trong cuộc đời mồ côi cha bắt đầu nhạt đi từ từ theo tuổi tác lớn lên thì tiếp theo với chuyện của mẹ bệnh qua đời, lại thêm một cuộc sống sầu vắng phải sống cô đơn một mình, cũng bao nhiêu lời an ủi của người làng nói: "Cháu hãy kiếm ai lập gia đình đi, sắc bóng thì rất là đẹp nữ, một mình sống trong gian nhà cây cối um tùm với vườn trái xung quanh lại cách làng một quãng nữa".

Lòng cô thì cũng nghĩ về chuyện muốn có gia đình, cô cũng cầu mong cho duyên đời tới.
Khi xong chuyện hỏa táng cúng bái cho mẹ.

Mấy chàng trai trong làng sau việc ruộng vườn trái, chiều buông về tối thì đến chơi tán cô, nhưng lại không có chàng nào đến tán cô đến lần thứ ba cả.

Nhiều chàng đêm đến gần nhà cô một chút thì đã bỏ chạy về và biệt tăm không đến luôn.
Câu chuyện xôn xao của mấy chàng trai trẻ ngập làng luôn:
Một chàng kể:
- Khi ngồi tán cô quay lưng ra ngoài và quay mặt vào trong nhà, đêm về khuya chút, bỗng dưng bóng mẹ của cô từ trong phòng, tóc tai bù xù, chân hẫng nền nhà một chút từ từ bay xuống bếp rồi ngồi quay lưng vào hai người đang ngồi đó, cô quay mặt lại ngó mẹ cô nhưng thấy cô chẳng có sợ sệt gì cả, ngó mặt cô như ma luôn trong lúc này.

Còn mặt tôi không phải trắng bạch chắc tím một bên đen một bên rồi chỉ thoát ra được tiếng: Eo ơi! Ba ơi mẹ ơi, rồi biến luôn cũng không cần biết là bao nhiêu bậc thang nhà, một hơi tới trước nhà đứng lẩm cẩm quên cả tên họ của mình luôn.

Rồi ngày hôm sau trở về lấy đôi dép lào, đến gần nhà cô cỡ 10 mét thấy cô đứng ở lan can chắp tay lễ chào, giữa ban ngày da gà da vịt tóc bật đứng sững lên tại chỗ, vừa ngó cô vừa bước từng bước tới nơi đôi dép cúi xuống lấy, rồi chạy trong tốc độ sợ ma luôn, bây giờ thấy cô còn sợ hơn cả thấy bóng ma mẹ cô nữa.
Chàng thứ hai kể lúc đêm đi tán cô:
- Ánh trăng rằm lớn đêm 15 hắt vào lan can nhà, trai gái ngồi tán nhau ngó rất là nên thơ, chàng trai nghĩ là cô vừa mới cúng bái cho mẹ qua đời xong buồn buồn ít nói lòng cũng thông cảm, đang ngồi chơi thì chàng hỏi vui:

- Cô sống có một mình ở trong gian nhà hoang vu như vậy nếu ba mẹ cô hiện hình lên cho thấy bóng thì cô có sợ ma không??
Cô mỉm cười trả lời:
- Sao lại sợ ba mẹ mình chứ, cũng bình thường thấy luôn luôn.
Nghe cô trả lời tới đây thì cũng như lạnh cột sống tại chỗ, xong hai người ngồi chơi cũng vào khuya chàng trai chào cô đi về, trong khi xuống hết bậc thang nhà, đang lúi cúi tìm đôi dép lào mang vào chân, chưa được ngẩng đầu lên thì nghe tiếng phì phì phì, phía bên kia cầu thang cũng xa nhau không tới một thước gì cả, tay với còn tới nhau nữa.
Bất thình lình ngẩng đầu lên thì:
- Úi chà! ông bà ông vải ơi, bóng hình mẹ cô hai con mắt trắng sáng rực, tóc tai bù xù đứng ngó, thế là chàng trai như bị sét đánh đứng hình cong luôn, nhưng cũng may hai cái chân với cái miệng không đứng hình, nên còn chạy la làng được nhưng không đứng thẳng chạy mà lại vừa cong vừa chạy, thẳng vào chùa nửa đêm, mấy chú tiểu giúp nhau một lát mới bẻ thẳng lại rồi nằm đánh bọ cạp ở nơi tụng niệm cho tới sáng mới xong, cũng may nữa là đôi dép lào mang theo chứ

không bỏ rơi ở nhà cô.
Rồi đêm sau là anh chàng thứ ba kể:
- Sau ruộng nương đêm nay đi tán gái, lòng nghĩ là cô ở một mình đến khuya một chút cũng được, cũng hơn 9 giờ tối, nói ở quê thì cũng khuya rồi, vừa đi miệng vừa lẩm bẩm bài hát đi theo, ánh trăng đêm 16 ngó thấy rõ cả sợi tóc sợi lông trên cánh tay mình, khi đi còn cỡ 20 mét xa nhà cô thì hình như thấy bóng hai người ở dưới gầm nhà, tiếng hát trên miệng im tại chỗ, trong lòng vừa nghĩ vừa miệng lẩm bẩm: "Có thằng nào trong làng đến tán cô từ đầu tối, rồi đem nhau xuống gầm nhà thơm nhau một miếng chăng đây".

Trong lòng lên cơn lòng mèo lòng ghen gì không biết, cô em gái đẹp nhất làng là của tao không cho đứa nào tán hay đến gần cô được, rồi chạy tong tong lẹ bước tới nhà cô xa hai chiếc bóng chừng 2 mét đang đứng ở gầm nhà và quay lưng ra ngoài, rất là mừng khi thấy hai chiếc bóng đó là đàn bà chứ không có chàng trai nào ở đó cả, an tâm một chút rồi mở lời:
- Chào cô! Im lặng không câu trả lời.

Rồi Chào cô lần nữa!
Hai bóng người từ từ quay mặt lại, là mẹ và cô với 4 con mắt trắng bạch, với ánh trăng đêm 16 hắt vào, không có cơn gió mà tóc của hai người bất thình lình duỗi thẳng ra tứ hướng, nét mặt dữ dằn, lúc này hai cái mặt đem đi làm phúc hay cúng vào chùa cũng không ai nhận.
Được một tiếng Oh! Cái gì vậy.


Úi chà! Chàng trai như bị mát điện đứng cứng tại chỗ ngó, rồi tóc tai cũng học theo hai bóng đàn bà đó chỉ ra tứ hướng, thoát ra thêm tiếng: M, m, ma....!Ba chân tám cẳng chạy vừa la hét đập tan cái an tĩnh của làng đang ngủ ngon.
Rồi từ đó khi ban ngày cũng có vài chàng trai đứng xa xa cả 10 mét ngó cô và cũng không thấy ai đến gần nhà cô nữa.
Ngồi nghe cô kể chuyện dưới đêm trăng rằm 15 bên cạnh cái giếng nước, nghe rất là buồn cho một cô gái đó rất là cảm động trong lòng.
Xong tôi mới hỏi cô:
- Chuyện này xảy ra lâu chưa??
Cô trả lời:
- Chuyện này đã xảy ra từ 5 năm trước đây.
Tôi nói:
- Bây giờ cầu cho cô gái đó có gia đình hạnh phúc và bình an, rất là tội nghiệp số phận của cô.
Cô kể tiếp:
- Sau khi hỏa táng cho mẹ, rồi làm cúng bái theo phong tục, nhà rất là nhiều người trong làng đến chia buồn, khi xong thì cô dẹp dọn rửa nhà một mình, rất là mệt mỏi, ngày hôm sau trời mưa tầm tã cô đi gánh nước giếng để cho có nước uống và nấu ăn, chẳng may vòng quanh bờ giếng thật là trơn, trong lúc cô kéo xô nước từ trong giếng lên đã nặng và mệt mỏi mấy ngày liền thì cô chẳng may trơn chân và té xuống giếng luôn, cô chết ở đó một mình mà không có ai biết.
Trong làng nghĩ là cô buồn sầu một mình rồi bỏ đi thăm viếng người thân ở xa hay làng khác, hay cô chỉ ở trong nhà buồn nhớ người đã qua đời, mãi hơn hai tuần sau giếng đã có mùi hôi, người qua lại ngó xuống mới biết là cô đã chết.
Tôi hỏi tiếp lời:
- Vậy mấy chàng trai đến tán cô lúc đó là cô đã chết rồi sao??
Cô trả lời:
- Đúng vậy lúc mấy chàng đến tán thì cô đã chết được cả tuần rồi.
Tôi hỏi cô:
- Rồi cái giếng sau cô đó chết thì người làng lấp nó luôn hay đóng nó lại không cho ai xài nữa hay sao đây??
Cô trả lời:
- Không! Cái giếng vẫn còn đó, không có ai giám đến gần hay sài nước giếng đó nữa thôi, và nó cũng đang ở đằng sau hai đứa mình đang ngồi đây nè.

Lời nói của cô vừa tới đây, như cơn lạnh từ đâu ập tới cứng cả thân thể luôn, lạnh cột sống gai ốc da gà nổi lên đầy người tại chỗ, tôi quay mặt chậm chậm qua cô đang ngồi về phía đằng sau ngó cái giếng và khi quay mặt lại qua cô ngồi bên cạnh thì tôi hơn bị sét đánh tóc tai bật đứng thẳng ra tứ hướng như quả chôm chôm vậy, khi thấy mặt cô sưng sùi như sắp thối rữa nát ra với mùi hôi thối khủng khiếp luôn, tóc cô bắt đầu tung ra như cơn gió thổi mạnh dưới ánh trăng rằm 15.
- Eo ơi! ông bà ông vải ơi, đang ngồi bật nhảy như con cóc ra đằng trước với tiếng: M, m, ma.......!la làng về tới nhà.

Ông bà già vợ, bà xã trợn 6 con mắt như con ốc nhồi ngó ông con rể, mặt đen hơn bao công tóc tai chỉ lên trời chạy qua mặt chui vào cái mền trùm đầu, đánh bò cạp r3n rỉ hơn con mèo đau bụng đẻ nữa.
Trong nhà khủng hoảng chạy vào vừa gọi vừa đánh thức rửa mặt cho tỉnh lên một chút mới nói ra được vài câu: M, m, ma ma...!ở cái giếng.
Khi cả nhà nghe tới đây thì ôm bụng cười ngay luôn như người ta đã biết là chuyện gì xảy ra với ông con rể cưng, thôi để cho ngủ tiếp.
Sáng ra ông con rể mặt mũi còn bơ phờ hơn người bị tào tháo đuổi mấy ngày liền.

Bữa cơm sáng với chuyện kể:
- Đêm qua còn sớm khi đi về ngó về đầu làng thì thấy cô ngồi ngắm trăng một mình bên cạnh cái giếng nước thì ghé ngồi chọc cô chơi chút, mấy ngày trước từng thấy cô gánh nước giếng buổi chiều về nhà, nên gánh về nhà giúp cô một lần, vừa kể tới đây thì ông già vợ lên tiếng:
- Thiệt tình, nó không có gian nhà nào ở đó, mấy năm trước lấy xác cô lên từ cái giếng, khi thiêu táng cô thì thiêu cùng gian nhà đó luôn, vì gia đình này không có bà con gì nữa ở trong làng.

Mày đã bị ma dọa từ lúc gánh nước rồi biết không.

Bà già vợ với bà xã cười hết ga đếm được 32 cái răng luôn.
Rồi bây giờ còn đôi dép lào, giữa ban ngày cũng không dám đi tìm lấy về, ngồi năn nỉ bà xã đi theo, rồi hai người đi thì quả thật không có gian nhà mà mình từng gánh nước giúp cô chỉ thấy cây cối um tùm thôi, đứng ngó đôi dép với cái giếng ngồi đêm qua xa 10 mét không dám đi tới, phải nịnh nọt một chút để bà xã đi lấy về dùm cho.
Cũng là từ đó được bài học nhớ đời luôn, khi mặt trời lặn là rúc vào nách vợ chứ không dám xuống cầu thang nhà đi nổ chơi khắp làng nữa, thật là ngoan luôn.
Chuyện - Ngồi Nghe Em Kể.