Khi còn ở Lào, nghe bạn đến chơi kể chuyện:
- Hai tuần trước mưa tầm tã, hơn 6.00 giờ chiều thì cũng tối mịt rồi, cả nhà đang ở trong bữa cơm chiều, hàng xóm bên cạnh nhà cũng mới dọn đến ở, tiếng gõ cửa cốc cốc cốc.
Tôi đứng lên mở cửa và mời hàng xóm vào, coi có vẻ như buồn buồn và gấp gáp gì không biết.
Anh hàng xóm nói:
- Cháu gái nằm ở bệnh viện trong thành phố gần tuần rồi, vừa chết và đang đem xác vào chùa làng mình, chiều tối không có ghe về đưa tin cho người làng, chỉ có bà mẹ cô với tôi thôi, tôi không có ai quen nên xin cô chú giúp chia sẻ đêm nay.
Khi nghe hết lời thì tôi nói:
- Xong bữa cơm chiều thì tôi ra chùa giúp ngay khỏi lo.
Anh hàng xóm cám ơn như được một chút êm ấm và ra về.
Tôi nói với người nhà:
- Để con đi một mình được rồi vì trời mưa không ngớt hạt như vậy, bùn lầy, trời mưa rồi nhiều muỗi nữa, ngày mai ba mẹ với em gái hẵng đi giúp đám ma.
Xong bữa cơm chiều hạt mưa nhỏ và thưa hạt tôi bước lẹ ra chùa thì thấy:
- Bóng đèn tròn ở lan can cũng không sáng hay bóng bị đứt gì không biết, chuyện khẩn cấp nên không có một cây đèn cầy nào cả, nhờ ánh đèn đường xa xa rọi vào thôi, một xác chết nằm đó, mẹ cô đã trông nom cô ở bệnh viện cả tuần rồi, ban ngày người làng vào thành, chợ búa viếng thăm, ban đêm chỉ có mẹ hay ba cô thay phiên nhau, ngó rất là buồn và thảm thương, hoàn cảnh rợn tóc gáy rợn hồn với cơn mưa ẩm ướt.
Bà cô cũng chẳng quan tâm gì đến tôi đang đứng đó, bà chỉ vuốt v e ngó vào xác chết.
Tôi cất tiếng:
- Chào bà cô, có gì cho con giúp không? Hàng xóm bên nhà nói là có thân nhân qua đời và mang xác vào chùa, khẩn cấp không đưa tin về làng quê được, nên con đến giúp.
Bà cô quay mặt lại nước mắt hoen mi cũng chẳng nói nên lời.
Tôi nói tiếp:
- Chùa làng này rất nhỏ và cũng ít khi tụng niệm đám tang ở đây, cô ngồi chờ lát con đi vào hỏi sư thầy coi để xin hay mượn chút đèn cầy hay đèn dầu nếu có trong chùa.
Khi nói với sư thầy xong thì ông lấy cho một rổ nhỏ đèn cầy với một cái đèn dầu, rồi cho chú tiểu dẫn tôi đến kho đồ của chùa mở cửa kho cho.
Tôi rất là mừng đem đèn dầu với đèn cầy về lan can trước.
Bà cô thắp đèn dầu sáng lên trên đầu xác chết.
Tôi quay lại bà cô rồi nói:
- Kho ở chùa đã mở cửa cho rồi, cần gì thêm không để con đi lấy ra cho, vậy con đi lấy chiếu chăn đồ khẩn cấp đêm nay trước, còn thì mai người làng tới chùa rồi giúp nhau làm, nói vừa xong cơn mưa lại đổ xuống.
Bà cô nói:
- Phơi mưa lớn vậy một chút con cảm bệnh đó, cô có một cái ô mới mua cho con gái mấy ngày trước lúc nó còn sống, cô đưa cho.
Một tay che ô một tay ôm chiếu chăn ra, anh hàng xóm cũng vừa tới với một rổ thức ăn nước uống cho cô, thêm một miếng vải phủ lên xác chết.
Tôi lẩm bẩm trong miệng:
- Eo ơi, tôi đến đây giúp đám tang cô đừng cho tôi thấy ma hay là dọa tôi nghe, cám ơn cô trước.
Nếu không có miếng vải phủ lên xác cô thì tôi ở đây chắc không tới một tiếng đồng hồ nữa đâu, mỗi lần ngó về xác cô với phong cảnh đêm nay càng thêm rợn hồn nổi da gà, như là xác chết nó sắp sửa ngồi dậy nói chuyện với mình, làm cho muốn bay hay biến về nhà luôn.
Đây là lần đầu tiên trên đời mà chỉ có 3 người ở gần xác chết qua đêm, trời mưa tầm tã ẩm ướt thật là rợn hồn, nửa sợ nửa tỉnh cho đến sáng ngày.
Sáng ra thì vợ anh hàng xóm, mẹ tôi với em gái theo với bạn gái tôi nữa, mang thức ăn sáng tới chùa, ăn xong tôi về tắm rửa rồi trở về giúp đám tang.
Chợ cũng không xa chùa bao nhiêu không tới 400 mét, bạn gái tôi đang sắp sửa đi chợ mua đồ, trời vẫn không ngớt hạt mưa, tôi đưa chiếc ô cho cô, rồi loay hoay chút việc chờ người làng quê tới.
Cỡ một tiếng đồng hồ sau thì bạn gái về, ngó mặt như đang lên cơn lòng lợn gì đó, bỏ cái rổ đi chợ xuống hai con mắt to bằng quả trứng ngỗng luôn, đuổi đánh tôi một trận te tua luôn, mấy người ở đó quay lại ngó lắc đầu, xong cô quay mặt lại nói với mẹ tôi:
- Mẹ coi, anh đưa cho con chiếc ô hư hỏng có bực mình không? Từ đây ra tới chợ mà cái ô nó cứ bất thình lình cụp xuống đầu mấy lần, cái đầu con chui vào trong cái ô, đi trên đường ai nấy đều cười con ôm bụng luôn, rồi lúc về:
- Một tay xách cái rổ còn một tay che ô mà nó cứ cụp lấy cái đầu con vào trong cái ô lia lịa, hỏi mẹ có bực không chứ.
Bà cô nói:
- Chiếc ô này cô mới mua cho con gái trước ngày nó chết hai ngày,