Một chương với nhiều lý thuyết, nên đọc chầm chậm.
Chiếc quạt trần cũ kỹ phát ra riếng rền rĩ.
Tần Cố nhìn biên độ rung của thứ có cánh đang quay trên đầu, đứng dậy tắt đi rồi cầm remote giảm nhiệt độ điều hòa.
Hà Kiều Dung lấy chiếc chăn nhỏ phủ lên chân: "Tôi có thể hỏi anh một câu không?"
Trong phòng làm việc chỉ có hai người, âm thanh o o của cánh quạt điều hòa vang lên rất rõ ràng.
"Anh nghĩ động cơ chuyển đổi giữa các nhân dạng của cậu Hi Quang là gì?"
Tần Cố ngạc nhiên: "Chị muốn tham khảo ý kiến riêng của tôi hay là góc nhìn của một bác sĩ tâm thần vậy?"
Hà Kiều Dung vắt chéo chân: "Chúng ta đều biết Rối loạn phân ly hầu như không đáp ứng với thuốc.
Đồng nghĩa với đa nhân cách không thể được điều trị bằng thuốc.
Việc một người cùng một lúc tồn tại nhiều nhân cách kèm với các lý lịch và ký ức khác nhau là không tưởng đối với ngành y học.
Lý do đơn giản là mỗi người chỉ có một bộ não.
Bộ phận nặng chỉ hơn 1 kilogram này chi phối toàn bộ các chức năng lưu trữ – truy xuất ký ức, vận động, học tập, tư duy và cảm xúc.
Vì vậy, có thể nói nhân cách con người được hình thành hoàn toàn dựa vào bộ não.
Nếu không có não, chúng ta sẽ không khác mấy với thực vật.
Và nếu không có bất kỳ biến động nào trong não bộ thì việc thay đổi các bản năng vốn có của con người cũng là phi lý."
"Thực ra thì có một trường hợp, nếu não bộ không có vấn đề gì mà một người đột ngột cư xử khác đi thì có thể là họ đang giả vờ." Tần Cố mỉm cười.
"Bỏ qua trường hợp đó, bỏ qua các nguyên nhân vật lý và sinh hóa thì các trường hợp còn lại có thể là do tâm lý." Hà Kiều Dung cầm ống đựng bút trước mặt lên: "Hầu hết chúng ta đều thường xuyên độc thoại nội tâm – tự nói chuyện với chính mình như: Sao hôm nay mình ngớ ngẩn vậy, Mình không nên làm như vậy, Mình nên mua cái váy xanh hay váy đỏ?...! Tôi giả thuyết rằng có một số người rất rất thường xuyên – một cách có ý thức lẫn trong vô thức – sẽ ném những độc thoại đó của họ vào một góc trong tâm trí.
"Ví dụ, cái ống bút này đại diện cho Nơi chứa đựng ý nghĩ.
Và những cây bút đại diện cho các Ý nghĩ và cảm xúc.
Khi anh liên tục, liên tục ném những ý nghĩ và cảm xúc như: Tôi thật tệ hại, Tôi chẳng làm gì nên hồn cả, Nếu như tôi thế này thì mọi chuyện đã tốt hơn...! Đây, tôi bỏ từng cây bút vào.
Cứ như vậy, cái ống bút này sẽ càng lúc càng đầy lên, cho đến khi nó chật ních bút viết – và anh xem, bây giờ tôi muốn lấy bút ra khỏi cái ống thì rất khó để kéo ra phải không? Nếu như tôi dùng lực mạnh hơn thì những cây bút khác cũng sẽ bị lôi ra cùng với cây bút tôi muốn lấy.
"Vì vậy, khi liên tục dồn nén mọi thứ vào một nơi, những ý nghĩ và cảm xúc bị tích tụ sẽ trở nên nặng nề và khó khăn đến mức chúng ta không thể tự mình lấy ra được.
Và nếu chúng ta tiếp tục dồn nén – tôi đang cố gắng nhét thêm bút vào cái ống này – lẽ hiển nhiên là ống bút có thể bị vỡ ra.
Những cây bút rơi tứ tung cũng giống như một người có thể bùng nổ cảm xúc và trở nên hoảng loạn.
Tuy nhiên, khi phân ly diễn ra, ống bút sẽ không vỡ, nó bị chủ nhân đưa vào nơi sâu hơn trong tâm trí – nơi mà ý thức không chạm tới được.
Nó sẽ không tự nhiên biến mất.
Chùm ý nghĩ và cảm xúc này bằng cách nào đó sẽ biến thành một hình dạng khác: một hình dạng tinh tế và hoàn chỉnh hơn để giúp chủ nhân xoa dịu và giải quyết những cảm xúc đau khổ tương tự.
Đó là cách các nhân dạng sinh ra."
Tần Cố gật đầu.
Hà Kiều Dung đặt ống bút về chỗ cũ: "Chúng ta nhìn vào trường hợp của cậu Hi Quang.
Trong quá khứ, sự mất mát của người bố đã đẩy hai mẹ con cậu ấy rơi vào khủng hoảng.
Từ lúc sáu tuổi, Thẩm Hi Quang đã bị mẹ mình ngó lơ nhưng đồng thời cậu ấy cũng không thể không dựa vào mẹ lẫn chăm sóc cho bà ấy.
Dưới áp lực này, nhân dạng Thẩm Miên xuất hiện, y là một người đàn ông trưởng thành, tính cách chu đáo, dịu dàng, luôn chăm sóc cho Thẩm Hi Quang và mẹ cậu ấy.
Dường như sự thiếu vắng người bố của gia đình này đã được Thẩm Miên lấp vào.
"Bên cạnh đó, cậu Hi Quang gần như chưa từng được làm trẻ con một cách đúng nghĩa.
Cậu ấy phải gánh vác rất nhiều trách nhiệm của người lớn, và từng bị tách biệt khỏi những đứa trẻ đồng trang lứa trong một khoảng thời gian dài.
Có thể đây là động cơ khiến Thẩm Dã xuất hiện.
Đứa trẻ này đại diện cho bản tính trẻ con bị dồn nén của Thẩm Hi Quang.
Thẩm Dã giúp cậu ấy bù đắp lại tuổi thơ của mình."
Hà Kiều Dung sử dụng từ thiếu thốn và bù đắp rất nhiều, có lẽ là thói quen làm việc của bà.
Nó khiến Tần Cố nhớ lại một câu thoại trong bộ phim I Am Sam*, cầu gốc bằng tiếng Anh, đại ý là: Nếu anh tước đi một điều quan trọng đối với con trẻ, nó có thể sẽ phải dùng cả phần đời còn lại của mình để cố gắng lấp đầy khoảng trống đó.
* "Tôi là Sam" là bộ phim được viết và đạo diễn bởi Jessie Nelson, kể về một người bố bị khuyết tật trí tuệ đấu tranh để giành quyền nuôi cô con gái Lucy (Dakota Fanning).
Với vai diễn Sam, Sean Penn đã được Đề cử cho giải Oscar ở hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc nhất (2002).
"Vậy chị đánh giá như thế nào?" Tần Cố hỏi.
"Tôi cảm thấy vẫn còn thiếu gì đó, cơ hội chưa đến.
Cậu Hi Quang đã giữ bản thân ổn định ở trạng thái này quá lâu rồi, một trạng thái tương đối bền vững sẽ rất khó để can thiệp.
Huống hồ, cậu ấy còn tỏ ra hài lòng với tình trạng hiện tại.
Tôi không thể ép buộc thân chủ làm chuyện mà họ không muốn."
Tần Cố thở dài rồi cười cười: "Đúng vậy, nhà trị liệu tâm lý thì phải nhìn sắc mặt thân chủ để kiếm cơm, còn bác sĩ chúng tôi mới là phe phản diện."
...
Cơ hội mà Hà Kiều Dung trông chờ đến không bao lâu sau đó.
Điện thoại tại mỗi nhà là đồ tập thể.
Thân nhân muốn gọi cho bệnh nhân thì phải hẹn trước, tuy nhiên Bộ Thư trực tiếp gọi vào di động của Tần Cố rồi nhờ y chuyển máy cho Thẩm Hi Quang.
Y cười nói: "Cậu không thành thật làm theo quy định mà chỉ toàn tìm cách lách luật."
Y đi ra ngoài sân.
Thẩm Hi Quang ném trái cầu hai cậu thanh niên vừa đánh hụt lên rào chắn xung quanh gốc cây.
Thế nên lúc Tần Cố đến thì thấy anh đang ngồi vắt vẻo trên rào lấy trái cầu xuống.
"Cậu có điện thoại này, xuống giúp tôi đi.
Không là tôi gọi người lôi cậu xuống đấy."
"Ai?" Thẩm Hi Quang lơ đễnh nhìn trời.
Tần Cố quay mặt, tiếng kêu bảo vệ đã lên đến đầu lưỡi thì Bộ Thư trong di động nói: "Em gửi quýt từ nhà cho anh đấy.
Anh không xuống thì không ăn được đâu."
Thẩm Hi Quang trèo xuống, hỏi: "Quýt đâu?"
Tần Cố hít sâu một hơi, chỉ về phòng.
Thẩm Hi Quang nhìn thấy túi quýt màu sắc tươi ngon, tâm trạng tốt hơn hẳn, cầm một trái đưa lên mũi ngửi.
Tần Cố lặp lại: "Cậu có điện thoại."
"Biết rồi." Anh tung hứng trái quýt, đột ngột cắn ngập răng vào lớp vỏ, phun miếng trái cây ra rồi liếm mép nói: "Đang ở nhà sao?"
Bộ Thư dùng vai và má kẹp chặt di động, cầm cốc nước nhoài ra ngoài cửa sổ tưới cho khóm linh lan: "Vâng."
Tần Cố đành đứng cầm di động cho hai người nói chuyện.
"Vừa qua em đã làm một chuyện mà chưa xin phép anh." Bộ Thư đặt cốc xuống, lắp nắp đậy thấu kính máy ảnh.
"Chuyện gì?"
"Em đã quay lại vùng quê chúng ta từng đến.
Em đi một mình, lấy lý do tìm hiểu tư liệu, em xin phép chụp ảnh trại mồ côi và phỏng vấn Giám đốc.
Em đã hỏi họ về anh.
Một số nhân viên cũ vẫn còn ấn tượng về anh.
Họ kể cho em cuộc sống hồi xưa của anh và cho em xem căn phòng anh từng ở."
Thẩm Hi Quang nghiến răng phát ra tiếng, Tần Cố có thể thấy sắc mặt anh đỏ gay lên.
Nhưng Bộ Thư tiếp tục nói thật dịu dàng: "Thẩm Hi Quang, khi anh nói với em là mình xem thường tất cả lẽ thường và đạo lý trên đời.
Em không hề cảm thấy suy nghĩ của anh bất thường.
Em không thể hiểu được cảm xúc của anh là vì em vẫn còn quá non nớt.
Anh đã phải trải qua rất nhiều chuyện.
Đó là những chuyện mà có lẽ cả đời em cũng không thể cảm nghiệm được.
Em mới là người bị bỏ lại phía sau.
Các nỗ lực để tiếp tục tồn tại của anh thật đáng kinh ngạc."
Cơn giận của Thẩm Hi Quang chững lại, trái tim đột ngột thót lên.
"Em nghĩ tất cả chúng ta đều giống như một cái bình.
Tạo hóa vun vén lấp đầy cái bình đó bằng rất nhiều điều tốt đẹp, trong quá trình trưởng thành, chúng ta sẽ phải bỏ ra từng điều tốt đẹp để đáp lại cuộc sống.
Ngược lại, cuộc sống cũng sẽ trả vào cái bình đó bằng những bài học.
Em từng nghĩ em đã có tất cả, nhưng sau khi gặp anh, em mới phát hiện ra mình chỉ sống trong một cái hộp.
Một cái hộp nhỏ bé, an toàn do bố mẹ xây nên.
Em không sợ anh.
Em sợ vì nhận ra mình không có những thứ mà trước đây em nghĩ là có.
"Em là người luôn suy nghĩ.
Nếu như em không hiểu gì đó, em sẽ tiếp tục nghĩ.
Trước đây có rất nhiều lần em muốn trả lời anh nhưng em hoàn toàn không biết phải nói gì cả.
Nếu khoảng cách giữa em và anh quá xa thì em sẽ đi lại trên con đường anh đã đi cho đến khi em có thể hiểu được anh, đến khi em có thể lấp đầy cái bình của anh.
Thẩm Hi Quang, khoảng cách một ngàn dặm, em sẽ đi chín mươi chín dặm, miễn là có thể đến gần anh hơn."
Bộ Thư nhìn lên bức tranh vẽ rặng ba tiêu, sực nhớ: "À, em đã chụp vài bức ở trại mồ côi.
Kỹ thuật chụp ảnh của em còn kém, anh đừng cười.
Thôi nhé? Chào anh, cảm ơn bác sĩ Tần."
Bấy giờ Thẩm Hi Quang mới thấy bên dưới giỏ quýt có một phong bì.
Anh dốc phong bì ra, bên trong là ảnh chụp ngọn đồi và nhà tình thương nấp giữa những dãy ba tiêu kéo dài.
Anh nhặt bức ảnh chụp một căn phòng cùng với dòng chữ nắn nót viết đè lên:
Anh có thể bước chậm lại để chờ em được không? Cuộc đời của anh còn rất dài, làm ơn đừng đi nhanh quá.
Giây phút ấy, Thẩm Hi Quang đột nhiên dâng trào một thứ cảm xúc lạ lẫm, giống như có bàn tay ấm nóng bịt chặt mũi, lại có một bàn tay khác bóp lấy trong ngực.
Không phải anh chưa từng trải qua cảm xúc này, chỉ vì quá lâu rồi không cảm nhận được nên anh đã quên mất tên gọi của nó.
Anh thử mô tả cảm giác này với Hà Kiều Dung.
Bà trả lời: Nó được gọi là thổn thức.
"Nghĩa là gì?" Anh truy vấn.
"Nó có nghĩa là cậu đang kết nối với điều gì đó, hoặc ai đó, bằng nhiều cảm xúc phức tạp." Hà Kiều Dung chấm một phết màu rực rỡ trên trang giấy: "Cảm xúc có vô số cung bậc giống như màu sắc, cùng một lúc nó có thể làm cậu vừa căm ghét vừa khiến cậu vương vấn.
Vì vậy, các công trình nghiên cứu để giúp con người làm việc với cảm xúc cũng là những thành quả tuyệt diệu, cậu có muốn thực hành thử không?"
Kể từ khi đến nơi này, lần đầu tiên Thẩm Hi Quang phối hợp với nhà trị liệu.
Không phải là anh thật sự đồng tình với câu trả lời của bà ấy nhưng lúc đó, không biết vì sao, anh rất muốn tháo gỡ những bàn tay nặng trĩu đang bám lấy cơ thể mình.
Và phương pháp Hà