Thời thanh niên.
Với Thượng Hải mà nói thì thời điểm giao giữa năm 1987 và 1988 mọi thứ cũng không bình thản.
Nếu phải dùng một câu thành ngữ để hình dung thì chỉ có thể là “Họa vô đơn chí”.
Ngày 12/10/1987, bến phà Lục Gia Chủy xảy ra vụ dẫm đạp nghiêm trọng khiến gần trăm người thương vong.
Lúc sáng sớm sương mù giăng trên mặt sông, phà không đi được mà ngừng ba bốn chuyến.
Trên bến có tầm 3-4 vạn hành khách tụ tập.
Đợi sương mùa tan đi, tuyến phà khôi phục như cũ thì các hành khách đều nôn nóng chen lên, dẫm đạp lên nhau.
Việc thiếu một cây cầu hoặc một con đường hầm thông hai bờ sông lại một lần nữa thu hút sự chú ý của mọi người, bằng cách thức thảm thiết nhất.
Tới cuối tháng 1 năm 1988, dịch viêm gan A bùng phát tại Thượng Hải ——đô thị 13 triệu dân mà có tới hơn 290,000 người nhiễm bệnh.
Đầu đường cuối ngõ ai cũng bận rộn tranh nhau mua thuốc sát trùng và Bản Lam Căn.
Hoàng Linh gọi điện thoại tới dăn dò hai đứa nhỏ nghỉ một cái là phải về nhà ngay, không được ở lại Thượng Hải.
Thượng Hải lập tức trở thành một danh từ dính với virus.
Thực phẩm và rau dưa từ Thượng Hải đều bị chặn lại.
Hành khách cầm chứng minh thư Thượng Hải tới chỗ khác ăn cơm và thuê trọ đều bị chủ quán cự tuyệt.
Mọi người trong hẻm nhỏ thấy anh em nhà họ Trang về nhà ăn tết là như thấy virus viêm gan.
Thấy Trang Siêu Anh và Hoàng Linh bọn họ cũng đi vòng, đến bà nội nhà họ Trang cũng gọi điện ấp úng nói với con trai là năm nay ăn tết tạm thời không cần tụ tập.
Trang Đồ Nam rất buồn bực phổ cập thường thức về vệ sinh phòng dịch của Thượng Hải cho Hướng Bằng Phi, “Trước khi ăn cơm chỉ cần rửa tay là được.”
Hướng Bằng Phi cười to, “Vậy anh chắc chắn không sao đâu, Lâm Đống Triết cũng không có việc gì.
Từ nhỏ Trang Tiêu Đình đã huấn luyện hai người đâu ra đó rồi.”
—
Hướng Bằng Phi chạy xe đường dài, tiền lương nhận được còn cao hơn lương Trang Siêu Anh và Hoàng Linh cộng lại.
Tết này anh vốn định mang mọi người ra ngoài ăn uống chơi bời một trận nhưng mọi người trong nhà họ Trang đều bị một bức tường vô hình ngăn cách nên bọn họ chỉ có thể mua chút đồ ăn và trái cây về nhà liên hoan.
Không ai tới gõ cửa chúc tết, cả nhà cũng đóng cửa lại ăn uống xem TV.
Xuất phát từ lợi ích thiết thân nên mọi người đều chú ý tới các bản tin cập nhật tình hình dịch bệnh ở Thượng Hải, “Dạo bước qua các con phố của Thượng Hải sẽ dễ bắt gặp cảnh người ta cọ rửa bô ngoài đường, thậm chí cọ xong còn đổ luôn nước ra đường cái……, Bãi bồi ven sông cũng cần quản lý ô nhiễm vì không phù hợp tiêu chuẩn vệ sinh.
Đặc biệt là khu nuôi sò huyết.
Chính sò huyết đã đóng vai trò là vật trung gian lây truyền bệnh viêm gan A.
Vì thế hiện tại vấn đề quản lý chất thải cần được đưa vào chương trình nghị sự.”
Hướng Bằng Phi nhìn những ngõ hẻm vừa cũ nát vừa bẩn thỉu trong tin tức thì than: “Không phải chứ, Thượng Hải đúng là quá chật, quá loạn.”
Trang Siêu Anh vẫn luôn để ý tới tin tức của Thượng Hải nên vừa nghe thế đã cảm thán, “Sinh viên tốt nghiệp đại học khoa chính quy, sinh viên các trường cao đẳng và trung cấp đều muốn ở lại Thượng Hải.
Ngoài ra còn có đám thanh niên trí thức trở về hoặc con cái của họ thì sao mà không chật cho được.”
Trang Đồ Nam cung cấp số liệu chính xác hơn, “Lúc lên lớp môn kiến trúc đô thị giáo sư có phổ cập thông tin về các số liệu có liên quan.
Diện tích đường xá và diện tích cư trú của Thượng Hải đều đứng chót cả nước.
Năm 1980 mỗi người Thượng Hải chỉ có 4,3 mét vuông diện tích sử dụng.
60% các hộ gia đình đều sống dưới mức 4 mét vuông cho mỗi người.
Bây giờ là năm 1988 rồi nhưng số diện tích bình quân đầu người cũng mới có 6 mét vuông.”
Hoàng Linh nói, “Mẹ đọc báo thấy nói mật độ dân cư quá dày đặc chính là nguyên nhân bệnh viêm gan A lây lan nghiêm trọng như thế.”
Hướng Bằng Phi nói, “Anh Đồ Nam tốt nghiệp xong về đây đi.
Nhà ta hiện tại có thêm hai phòng của nhà họ Lâm nữa nên một mình một vương quốc, cực kỳ an nhàn.”
Trong tin tức phóng viên đang trò chuyện về vấn đề giao thông và nhà ở của Thượng Hải với chuyên gia.
Trang Đồ Nam lại nhớ tới công trình xây cầu lớn bắc qua sông Hoàng Phố của Phùng Ngạn Tổ và Vương Thượng Văn thế nên anh nghiêm túc lắng nghe và không chú ý tới lời này của Hướng Bằng Phi.
Hướng Bằng Phi chuyển hướng sang Trang Siêu Anh, “Cháu đã gặp anh Tống Hướng Dương, chính là chú họ của anh Lý Nhất Minh ấy.
Anh ấy nói quốc gia đã cho phép, cho phép……”
Trang Đồ Nam hoàn hồn và tiếp lời, “Đúng vậy, tháng trước nhà nước đặc biệt đưa ra văn kiện cho phép cán bộ khoa học kỹ thuật có thể làm thêm.
Anh cũng đọc được tin này trên báo.
Thượng Hải đang cổ vũ các giáo sư tới các xí nghiệp tư nhân ở lân cận để làm thêm.
Đây chính là ‘khoa học kỹ thuật xuống nông thôn’, giáo sư khoa của con đã có thể danh chính ngôn thuận nhận việc làm thêm.”
Anh trầm mặc một chút mới nói, “Khi con thấy tin tức này đã nhớ tới chú Lâm.”
Trang Tiêu Đình ngồi bên cạnh vừa bóc quýt vừa lắng nghe.
Trang Siêu Anh hỏi, “Tống Oánh còn muốn về đây không?”
Hoàng Linh trừng mắt với chồng và giả vờ tức giận, “Sao anh chỉ hỏi Tống Oánh mà không hỏi kỹ sư Lâm?”
Trang Siêu Anh nói, “Kỹ sư Lâm bị người thân cận thọc một đao nên dù trên mặt không thể hiện nhưng trong lòng lại vô cùng khổ sở.
Hơn nữa anh ấy tìm được công việc tốt hơn ở Quảng Châu nên hơn nửa là sẽ không muốn về.
Nói cách khác Quảng Châu tích tài, anh ấy tới đó cũng không dễ dàng, bây giờ đương nhiên khó mà về đây.”
Trang Đồ Nam đồng tình, “Ở Quảng Châu chú Lâm nhận được tiền lương rất cao.
Con thấy Đống Triết không hề thiếu tiền, mỗi lần con tới đó đều thấy thằng nhóc kia ăn mặc bảnh bao, giày cũng toàn hàng tốt của Laorentou hoặc của ĐỊch Na.
Con hỏi có phải nó chuẩn bị đi dự dạ vũ hay đang theo đuổi con gái nhà ai không nhưng nó bảo không.
Cơ mà con chẳng thèm tin nó.”
Hoàng Linh mờ mịt hỏi, “Địch Na?”
Hướng Bằng Phi đáp, “Là giày thể thao, đôi rẻ nhất cũng phải hơn 200 tệ.”
Trang Siêu Anh hỏi Hoàng Linh, “Trong xưởng ắt có nhiều người nhòm ngó hai gian phòng này đúng không? Anh còn đang tự hỏi vì sao chưa có người khác dọn tới.”
Hoàng Linh nói, “Tống Oánh có tuổi nghề dài, làm việc hơn 20 năm, hơn nữa trong xưởng đang cổ vũ mọi người ‘nghỉ không lương’ nên không tiện thu lại nhà của cô ấy.”
Trang Siêu Anh nói, “Cũng tốt, hiện tại chúng ta đã quen sinh hoạt chỉ có nhà mình.
Cả nhà có thể dùng riêng phòng bếp và nhà tắm nên thật sự không muốn có người ngoài vào.”
Hoàng Linh cứ cười mãi thế là Hướng Bằng Phi buồn bực hỏi, “Bác cứ cười gì thế?”
Hoàng Linh vừa nhớ tới dòng chữ “hàm lượng nitro vượt qua 40%” trên quầ.n lót của Lâm Đống Triết khi còn nhỏ là đã buồn cười, “Bác cười một câu ‘ăn mặc bảnh bao’ của Đồ Nam.
Từ nhỏ Đống Triết đã nghịch, quần áo trên người nó vừa bẩn vừa rách.
Hồi ấy Tiêu Đình lúc nào cũng chê nó bẩn, không cho nó ngồi lên giường, chỉ cho ngồi lên ghế.”
Trang Tiêu Đình cúi đầu nhẹ nhàng cười cười.
Trên màn hình TV xuất hiện một căn gác mái chừng 2-3 mét vuông vừa nhỏ vừa thấp lại chật chội.
Trang Đồ Nam lại giải thích cho mọi người, “Những hộ mà một người không có đủ 4 mét vuông diện tích sử dụng mới được tính là hộ khó khăn và được cho phép dựng gác mái.
Đây gọi là chắp chắp vá vá’.”
Màn hình lại chiếu tới nhà bếp công cộng bé tí mà chứa 7-8 cái bếp than, trên mặt đất đầy nồi, chén, gáo, bồn.
Người ta đứng nấu cơm cũng không có chỗ mà đặt chân.
Trang Tiêu Đình nói, “Con nghe bạn học người Thượng Hải nói nhà cũ sợ nhất là “chân giò hun khói’, chắc ý nói bếp công cộng nhỏ như thế này nên không làm được chân giò hun khói.”
Trang Đồ Nam nghiêm trang nói, “Em hiểu sai rồi.
Cái đó ý là nhà cũ ván sàn mỏng, người ở tầng trên không cẩn thận đạp vỡ tấm ván sẽ thụt một chân xuống dưới.
Hộ bên dưới tự nhiên thấy có một cái chân thò xuống thì không khác gì ‘chân giò hun khói’.”
Hướng Bằng Phi phun hết cả nước trong mồm ra.
—
Lâm Đống Triết mà nghe thấy một câu ‘từ nhỏ hai người đã bị Trang Tiêu Đình huấn luyện tử tế’ của Hướng Bằng Phi thì nhất định sẽ cảm động đến rơi nước mắt.
Sau khi cậu về Quảng Châu nghỉ lễ thì không được bạn bè cấp ba cho đi dự liên hoan.
Dù chỉ học với nhau một năm nhưng vì chuyện này cậu vẫn buồn mất mấy ngày.
Tống Oánh tạm thời cũng thất nghiệp —— quán ăn nghe nói con trai cô mới từ Thượng Hải về nhà ăn tết là tạm dừng nhận cá viên cô làm.
Họ nói chờ Lâm Đống Triết về Thượng Hải và Tống Oánh làm kiểm tra sức khoẻ rồi sẽ lại nhận.
Vì thế hai mẹ con chỉ có thể ở nhà mắt to trừng mắt nhỏ.
Con trai về nhà ăn tết nên Tống Oánh nghiêm túc nấu cơm sau đó người một nhà vây quanh cái bàn và bắt đầu làm bánh nếp.
Tống Oánh lẩm bẩm, “Võ Phong, báo chí đều nói cán bộ nhà nước có thể làm thêm ở xí nghiệp tư nhân, Đống Triết cũng đã đỗ đại học……”
Lâm Võ Phong vừa nghe hơi nồi chõ đã hiểu ý, “Anh thấy em và hàng xóm láng giềng ở đây cũng hòa thuận vậy mà em vẫn không thích nơi này à?”
Tống Oánh nói, “Khí hậu quá tệ, một năm tới 9 tháng đều là mưa, mà vừa mưa thì nước đã lênh láng.
Mùa hè ở đây vừa nóng vừa ngộp, mồ hôi cũng không túa ra được, nóng sốt chỉ có thể nghẹn trong lòng.”
Lâm Đống Triết nặn xong một cái bánh thì đặt lên đĩa, “Mẹ đừng nghẹn trong lòng, cứ trút hết lên người con và ba ấy.”
Lâm Võ Phong ôn tồn an ủi, “Mùa hè này anh sẽ tranh thủ mua cái điều hòa.”
Tống Oánh buồn bã mất mát, “Lúc ấy em chỉ muốn ‘nghỉ không lương’ hai năm.
Mùa hè này là tới hạn, cần phải về xưởng một chuyến.”
Lâm Đống Triết tới nhà vệ sinh còn Lâm Võ Phong thì trầm ngâm nói, “Em mang theo ít quà và nói chuyện với lãnh đạo xem có thể kéo dài thêm 2 năm nữa không.
Nếu xưởng muốn em nghỉ việc thì phải nghỉ thôi.”
Ông nói tiếp, “Vùng duyên hải này tiền lương cao, sau khi Đống Triết tốt nghiệp mà muốn làm việc tại Quảng Châu hoặc Thâm Quyến thì chúng ta ở lại đây cũng dễ dàng hỗ trợ thằng bé.”
Tống Oánh nghĩ đến lời Hoàng Linh nói trong thư rằng lợi ích và hiệu quả của xưởng dệt ngày một kém vì thế cô cũng hiểu băn khoăn của chồng là có lý nên không nói nữa.
—
Sau khi kết thúc kỳ nghỉ đông cha mẹ hai nhà ngàn dặn dò vạn dặn dò sau đó ngậm ngùi tiễn con về Thượng Hải với một đống Bản Lam Căn.
Bóng ma của bệnh viêm gan vẫn phủ bóng lên Thượng Hải.
Xét thấy xe buýt quá chen chúc, là nơi lây nhiễm bệnh nên Trang Đồ Nam không tới đại học giao thông nữa.
Anh chỉ ngẫu nhiên gọi điện tới hỏi thăm em gái về tình huống học tập và sinh hoạt.
—
Tới tháng 3, để giải quyết vấn đề tồn đọng nhiều năm trong hệ thống hai giá nên quốc gia mở cửa cho thịt lợn, rau dưa, chế phẩm từ đậu và đường, cùng các loại lương thực khác được tự điều tiết giá theo thị trường.
Đây là bước đầu khởi động hệ thống giá cả mới.
Hệ thống giá cả mới được áp dụng đầu tiên tại Thượng Hải khiến giá thực phẩm bán lẻ tại đây bắt đầu tăng.
280 chủng loại hàng hóa nhanh chóng tăng giá.
Trang Đồ Nam cũng cảm nhận được những thay đổi ban đầu mà chính sách giá mới mang tới —— Phùng Ngạn Tổ thường không ở ký túc xá nhưng lại cố ý để Vương Thượng Văn nhắn với mọi người, “Nhân viên của viện thiết kế đều đang dự trữ gạo, mì và dầu cùng các đồ sinh hoạt khác.
(Truyện này của trang Rừng Hổ Phách) Căng tin của nghiên cứu sinh và ký túc không bị ảnh hưởng nhiều nhưng nghe nói giá mới sẽ được áp dụng tại Thượng Hải đầu tiên nên mọi người gọi điện cảnh báo người nhà đi.”
Trang Đồ Nam và Dư Đào nghe thấy lời dặn này thì còn nghĩ Phùng Ngạn Tổ làm quá.
Nhưng bọn họ nhanh chóng nhận ra đàn anh đúng là nhìn xa trông rộng —— giá thịt lợn ở Thượng Hải nhanh chóng tăng 50%, những món hàng khác cũng tăng giá với tốc độ chóng mặt.
Vương Thượng Văn liên tục cảm thán, “Nghe nói mấy triệu hộp diêm tồn kho của xưởng diêm đều bị cướp mua bằng sạch, có nhà dân tích cả trăm hộp diêm.”
Trang Đồ Nam dùng điện thoại của trường gọi tới quầy bán quà vặt ở đầu hẻm.
Hoàng Linh nhận điện thoại thì cũng than, “Giá cả ở Tô Châu cũng đang leo cao, Đống Triết đã sớm gọi điện