1
Chàng thư sinh tuấn tú vận chiếc áo dài tuy hơi cũ nhưng phẳng phiu, đầu đội mũ sa đen, hai tay xách bọc vải, nặng nhọc bước vào một cửa hiệu ngồn ngộn sách, tìm ông chủ hiệu
“E hèm, có ai ở đây không?”
Tiếng gọi cất lên gượng gạo, như cố giấu chất giọng mỏng manh không giống đàn ông. Lập tức, có tiếng người lục đục vọng từ giữa các kệ sách, ông chủ thò đầu ra. Trông ông có vẻ đã nhiều tuổi, đủ để vướng vô số bụi bặm trên thế gian này.
“Ôi, công tử!”
“Dạo này mọi việc vẫn ổn chứ?”
Chàng thư sinh mỉm cười chào, đôi mắt đẹp như vẽ với hàng mi rợp tựa mây.
"Ổn thế nào được. Tôi đang sốt ruột muốn chết, không biết làm sao liên lạc được với công tử đây. Những gì tôi biết về công tử cũng chỉ có mỗi cái tên Kim công tử đấy thôi!" Ông chủ hiệu liến thoắng trong lúc bước lại gần.
"Có... chuyện gì vậy?"
Trái với vẻ mặt lo lắng như đang có nhiều chuyện rối rắm trong lòng của chàng thư sinh, ông chủ hiệu lại nở một nụ cười.
"Dĩ nhiên rồi, xảy ra chuyện lớn. Chuyện rất lớn đấy."
Đưa mắt liếc sang xung quanh, ông tiến sát đến bên chàng thư sinh, định thì thầm gì đó vào tai chàng, nhưng chàng ta giật mình lùi lại, nét mặt thoáng vẻ bối rối.
"Trước tiên ông hãy trả tiền cho số sách lần này tôi mang đến đi đã."
Nói đoạn chàng khệ nệ bưng bọc sách vẫn ôm trên tay nãy giờ đặt xuống tấm phản bên cạnh và ngồi luôn xuống đó. Chẳng có vẻ gì nặng nhọc như chàng, ông chủ hiệu chỉ nhẹ nhàng đẩy bọc sách sang bên bằng một tay.
"Chuyện đó thì đơn giản thôi!"
Nói rồi ông móc ra mấy đồng tiền xu từ cái túi giắt bên lưng, đưa cho chàng thư sinh, và ngồi xuống cạnh bọc sách. Chàng thư sinh nhận tiền, nói:
"Ông hẵng cứ kiểm tra các thứ tôi mang đến đã."
"Ôi trời, tài sao chép chữ của công tử, không cần kiểm tra tôi cũng biết chẳng có gì sai sót đâu. Công tử đâu chỉ viết chữ đẹp thôi đâu, còn là đệ nhất Tả thủ[1] trong tứ đại môn kia mà."
[1] Tả thủ: những người viết chữ đẹp, được thuê được chép chữ thay cho các thí sinh tại các khoa thi.
"Ơ hay, cái ông này! Người khác nghe được thì làm thế nào!"
Chàng thư sinh cuống quýt ngắt lời ông chủ hiệu, đảo mắt nhìn xung quanh, đoạn đưa mấy đầu ngón tay kéo thấp vành nón xuống che mặt. Làm như vậy cũng đâu che được mặt, nhưng dường như đây đã là thói quen của chàng. Ông chủ hiệu sách cũng dòm trước ngó sau, hạ giọng thì thào:
"Công tử chắc cũng nghe nói rồi phải không, chẳng mấy nữa là đến kỳ Sơ thí ba năm một lần..."
Chàng thư sinh gật đầu, mắt ánh lên hi vọng. Thật ra, hôm nay đến giao sách chỉ là cái cớ, mục đích chính của chàng là muốn kiếm việc làm nhân kỳ Sơ thí. Làm Tả thủ tại các khoa thi là việc phi pháp, nên lại càng kiếm được tiền. Có thức đêm chép sách suốt một năm ròng cũng chẳng làm Tả thủ một ngày. Hơn nữa, chỉ cần người môi giới khéo léo thì một lúc có thể kiếm việc Tả thủ cho vài ba thí sinh, về sau gặp may có khi còn kiếm luôn được việc trong kỳ thi Cử nhân và Tiến sĩ. Cứ thế suôn sẻ, nội trong hai ngày là có thể cầm được một khoản tiền lớn. Bởi vậy, với các Tả thủ, mỗi bận Sơ thí lại là một mùa bận rộn làm ăn.
Riêng chàng thư sinh còn ngấp nghé thêm một công việc khác được trả công hậu hĩnh hơn cả Tả thủ, đó là Cự bích[2]. Sở dĩ chàng nuôi tham vọng như thế cũng là có lý do. Trong một kỳ thi cách đây khoảng hơn mười tháng, Cự bích của một thí sinh chàng nhận làm Tả thủ đột nhiên sốt cao không thể có mặt. Tình thế cấp bách, cậu thí sinh kia thì mặt mũi méo xẹo, người như mất hồn, chàng đành kiêm luôn cả việc thi hộ. Đáng kinh ngạc là, không rõ do ăn may hay nhờ năng lực thật, bài thi ấy lại được chấm đỗ.
[2] Cự bích: những người văn hay, được thuê để làm bài thi hộ cho thí sinh tại các khoa thi.
Sau chuyện đó, ông chủ hiệu sách vốn là người môi giới việc làm cho chàng thư sinh, tung hô chàng lên tận mây xanh, còn đùa rằng, "Công tử làm Tả thù lại kiêm luôn Cự bích thế này thì cướp miếng cơm của khối người"... Ông cũng nói bóng gió sang năm sẽ lại có mối thi hộ nữa, dặn chàng nên sớm chuẩn bị. Lần đó là kỳ thi Cử nhân, lần tới cứ cho là không kiếm được mối thi Tiến sĩ thì ít ra cũng sẽ có mối thi Cử nhân nữa. Thế mà giờ ông chủ hiệu lại chẳng hề đả động gì đến chuyện chàng thư sinh đang mong ngóng, cứ luyên thuyên không dứt về việc nhận làm Tả thủ.
"Như vậy, nhận chép chữ thuê cho hai người kỳ Cử nhân, ba người kỳ Tiến sĩ, gộp lại cả thảy là việc của năm người. Cũng khá nhiều, nhưng với khả năng của công tử chắc sẽ ổn thôi."
"Chỉ có chừng đó thôi sao?"
"Sao? Nhận thêm nữa e là thời gian hơi gấp đấy? Đến lũ con nít mũi thò lò cũng biết nộp quyển càng sớm càng dễ thi đỗ mà..."
"À, không, ý tôi không phải vậy..."
Thấy thư sinh lúng túng mãi không mở lời được, ông chủ hiệu hiểu ý vội nói ngay:
"Chuyện thi hộ phải không, chuyện đó xem ra hơi có chút khó khăn."
"Sao? Mới lần trước tôi đến, ông chẳng bảo là có khả năng đấy thôi?"
Lần này lại đến lượt ông chủ hiệu sách, vì trong lòng cảm thấy có lỗi, cứ ngần ngừ mãi, không biết phải nói sao.
"Thật ngại với công tử quá... Lần trước đã bảo được, bây giờ nói thế này đúng là chẳng ra làm sao. Có điều nhiều người cho rằng chỉ dựa vào một lần ăn may trước kia thì chưa thể tín nhiệm công tử được. Nói gì thì nói, công tử hãy còn trẻ, lại chẳng phải cử nhân hay tiến sĩ. Tôi cũng hiểu công tử có hoàn cảnh riêng không thể ra ứng thí, nhưng... Những người cần thuê Cự bích, cứ nhất định phải là tiến sĩ hay cử nhân mới chịu. Đối với họ, dùng công tử vào việc này chẳng khác gì đánh bạc..."
Ông chủ hiệu lén quan sát chàng thư sinh, khuôn mặt xinh đẹp còn hơn một kỹ nữ môi son má phấn đang tràn ngập nỗi thất vọng ghê gớm. Càng cảm thấy có lỗi hơn, ông tiếp tục thủ thỉ:
"Dù vậy, nhờ làm Cự bích lần đó mà giá Tả thủ của công tử đã tăng lên đáng kể, âu cũng là việc tốt đấy chứ! Trước giờ tôi cứ nghĩ công tử chỉ biết viết chữ đẹp thôi, không ngờ tài văn chương cũng lại xuất chúng đến thế, chấp bút một lần mà đỗ luôn. Thực ra công tử chỉ cần đỗ Cử nhân hoặc Tiến sĩ thì chuyện làm Cự bích sẽ xuôi chèo mát mái ngay... Kể cả là qua vòng Sơ thí... Làm cái nghề này hiếm ai cùng lúc kiêm được cả Tả thủ lẫn Cự bích lắm, chỉ cần công tử có vòng hào quang kia, nhất định sẽ nhận được nhiều mối gấp mấy lần người khác. Mà rốt cuộc là vì lý do sâu xa gì khiến công tử suốt ngày nói không thể ra ứng thí được thế? Lẽ nào có nỗi khổ riêng..."
"Ông đừng nói nữa. Không có nỗi khổ riêng khổ chung gì đâu. Chẳng qua là, dù tôi có đỗ kỳ Tiểu khoa đi nữa, nhưng không có người quen lo lót trong triều e cũng khó lòng kiếm được một chức quan Cửu phẩm nhỏ nhoi. Đã thế thì thà dứt khoát không thi cho xong."
"Vậy chỉ cần công tử chịu khó học thêm chút nữa, đỗ ở kỳ Đại khoa là được. Công tử có năng lực, lại còn trẻ như thế, chắc chắn không vấn đề gì đâu. Đám Tả thủ, Cự bích đa phần đều đã lớn tuổi, chẳng trông mong gì vào kỳ Đại khoa nữa nên mới xem đây như một cách kiếm cơm. Dĩ nhiên bọn họ dù có đỗ kỳ Đại khoa thì xét về tuổi tác, gia thế cũng khó mà làm được quan lớn. Nhưng công tử đây khác bọn họ chứ!"
Chàng thư sinh thở dài chán chường, khiến ông chủ hiệu sực nhớ tới lần đầu tiên, cách đây vài năm, khi chàng ta đến cửa hiệu mượn sách.
Bấy giờ, chàng thư sinh mới chỉ là một cậu bé con. Vài lần đến mượn sách rồi tình cờ nhìn thấy người ta chép sách, cậu bé đã thẳng thừng tuyên bố rằng mình cũng muốn làm công việc đó. Cậu bé nói trong nhà có người ốm, cần kiếm tiền mua thuốc. Ông chủ hiệu tuy thấy cậu bé rất tội nghiệp, nhưng công việc này không thể giao bừa, bèn viện cớ muốn xem nét chữ để thoái thác. Nào ngờ cậu bé viết luôn Khải thư cho ông xem, nét chữ cứng cáp gọn gàng chẳng có vẻ gì là của một đứa trẻ. Vậy là ông chủ hiệu sách đã giao việc cho cậu luôn lần đó. Cậu bé nhận lượng công việc mà một người chép chữ thành thục nhất cũng phải làm mất hai ngày, nhưng chỉ sang hôm sau đã hoàn thành và mang đến, trong mắt vằn lên những tia máu đỏ. Rồi cậu lại nhận việc mang đi. Như người không biết đến giấc ngủ, cậu liên tục làm việc như vậy. Ban đầu ngày nào cậu cũng đến, dần dà vài ngày mới đến một lần. Chỉ đơn giản vì cậu đã nhận nhiều việc đến mức phải mất từng ấy ngày mới xong.
Về sau, có người tình cờ nhìn thấy bút tích của cậu, bèn ngỏ ý thuê cậu làm Tả thủ. Cậu bé, bấy giờ đã là Kim công tử, đắn đo suy nghĩ khá lâu bởi làm Tả thủ nếu bị phát giác sẽ phải chịu hình phạt rất nặng, nhưng cuối cùng vẫn nhận việc vì muốn kiếm tiền. Mối nhân duyên giữa ông chủ hiệu sách và chàng thư sinh cứ vậy kéo dài cho đến tận bây giờ. Có điều quen biết qua lại đã mấy năm mà ông chủ hiệu vẫn chẳng biết chút gì về chàng thư sinh, chàng ở đâu, tên đầy đủ là gì ông đều không hay. Nhưng với ông, điều lạ lùng nhất không phải hành tung, mà chính dung mạo xinh đẹp hệt như con gái của chàng.
Chính bởi vẻ bề ngoài ấy mà có dạo ông chủ hiệu sách nghi ngờ chàng thư sinh là gái giả trai. Xét về chiều cao thì chàng quả có cao hơn nữ nhi bình thường, nhưng thế cũng chẳng chứng minh được điều gì, ông chủ hiệu vẫn khó dứt bỏ được mối nghi ngờ. Mãi đến khi ông phát hiện ra chàng thư sinh mang theo bên người hiệu bài nam đinh, lại chấp nhận làm Tả thủ vốn là công việc không phải đàn ông ai cũng đủ can đảm để làm, mối nghi ngờ ấy mới dần tiêu tan. Quan trọng nhất là, hễ thấy chàng thư sinh nở nụ cười e thẹn là đám gái trẻ cô nào cô nấy đều sững sờ như hoá đá. Từ đây có thể thấy chàng thư sinh hẳn phải có vẻ đẹp nam tính riêng chỉ chị em mới nhìn ra.
"Hôm nay thế thôi, tôi về đây. Chuyện kia chắc khó nhưng nhờ ông tìm hiểu giúp tôi."
Chàng thư sinh đứng dậy phủi áo.
"Nhưng việc nhờ là Tả thủ, người ta muốn công tử trả lời sớm..."
"Đôi hôm nữa tôi sẽ lại ghé qua, bấy giờ sẽ trả lời dứt khoát. Ông cứ lấy thêm cho tôi ít sách chép đi đã."
Ông chủ hiệu không còn cách nào khác bèn đi gom dăm quyển sách và vài tập giấy, miệng vẫn làu bàu:
"Chỉ cần thi đỗ Cử nhân là êm xuôi mà... Năng lực của công tử tôi biết chứ, nhưng người khác làm sao hiểu được. Dù tôi có khản cổ ca tụng công tử đi chăng nữa, chỉ cần nghe nói công tử mới mười tám tuổi là bọn họ lắc đầu quầy quậy ngay. Việc này đâu giống như làm Tả thủ, nhẽ nào lại lôi Khải thư công tử viết ra cho họ xem..."
Chàng thư sinh dùng bọc vải mang theo gói tập sách vở ông chủ hiệu vừa đem ra, xong xuôi mới gượng gạo cười chào:
"Tôi cũng biết ông chủ vất vả lắm chứ. Vì thế ông không cần phải cảm thấy áy náy hay có lỗi gì với tôi đâu. Mấy hôm nữa tôi sẽ quay lại. Chào ông."
Ông chủ hiệu cũng chẳng biết phải nói sao, đành nhìn miết theo bóng chàng thư sinh mất hút.
"Ôi trời, cứ hễ nhìn thấy cái dáng mảnh khảnh kia là tim lũ con gái tan chảy hết thôi."
Nghe giọng nói kèm theo tiếng nuốt nước bọt sau gáy, ông chủ hiệu sách giật mình quay ngoắt lại, thì ra là bà vợ ông.
"Cái bà này, lại chui vào đâu nhìm trộm nữa đây?"
"Tôi nhìn trộm thì can gì đến ông. Đời này kiếp này, tôi còn có lúc nào được gần gũi người đàn ông như thế kia chứ."
"Nhìn là biết ở trên giường cậu ta chẳng ra sao cả đâu, cứ èo uột như thế. Tôi thật không hiểu các bà các cô hễ thấy cái cậu Kim công tử ấy là lại loạn xị hết cả lên."
Bà vợ liếc xéo xuống phần hạ bộ của ông chủ hiệu, mỉa mai:
"Ông cũng nói ra được những lời như thế kia đấy? Nhìn thì ra dáng đàn ông lắm, mà cái đấy đâu có ra gì?"
Ông chủ hiệu thoắt đỏ bừng mặt.
"Cái bà này!"
"Hứ! Cái thân tôi đây có khác gì goá phụ, ít ra cũng phải được nhìn trộm mấy anh chàng tướng mạo tuấn tú cho bớt đáng thương đi chứ?"
"Goá phụ? Chứ đêm qua cái thứ đi vào rồi lại đi ra giữa hai chân bà là của thằng nào hả?"
"Ối giời, con chim cu úp sấp, mới vỗ cánh bay lên đã rơi xuống ngay rồi. Đi vào rồi đi ra luôn trong chớp mắt thế mà ông vẫn còn mặt mũi đem ra kể sao? So với loại chỉ được cái to xác như ông thì Kim công tử thú vị hơn nhiều. Ông ấy à, đến vợ mình trên giường muốn gì cũng không biết."
"Bà... bà càng nói càng quá đáng lắm! Có phải bà đã mặt dày đi nhìn trộm cái đấy của Kim công tử rồi không? Nên cứ hễ nhìn thấy cậu ta là lại tớn lên như thế?"
"Tôi nói ông đúng là vô dụng mà, chẳng lẽ đàn ông cuốn hút chỉ ở cái chỗ đấy thôi sao? Chậc chậc..."
"Thôi thôi, tôi xin cắn lưỡi ngậm răng lại vậy. Lần nào Kim công tử tới bà cũng kiếm chuyện cãi nhau với tôi. Theo tôi thấy ấy à, người như Kim công tử chắc chắn đầu thai nhầm rồi, đáng ra nên là con gái mới phải. Nói không chừng, ngay Điêu Thuyền, đệ nhất kỹ nữ chốn kinh thành đứng trước sắc đẹp của cậu ta cũng phải khóc thét lên mất."
"Ông chủ bảo tôi khóc thét trước sắc đẹp của ai kia?"
Hai vợ chồng ông chủ hiệu giật thót, chẳng ai bảo ai đều im bặt. Kỹ nữ Điêu Thuyền mà bọn họ vừa nhắc đến đã bước vào cửa hiệu. Dung mạo mỹ miều, đôi môi đỏ chót, vóc dáng thướt tha mê hoặc đàn ông, quả đúng là bậc tuyệt thế giai nhân. Từ bộ xiêm y gợi cảm thấp thoáng để lộ đôi chút da thịt dưới nách áo mỗi khi nào bước đi, đến trang sức và chiếc nón rộng vành đội nghiêng trên đầu, thứ nào cũng là đồ đắt tiền quý hiếm cả.
"Điêu Thuyền đến đấy à?"
"Khi nãy ông chủ vừa nói gì vậy?"
"Không có gì, không có gì, ý tôi là cô nương Điêu Thuyền quá đẹp, đàn ông đều muốn khóc thét trước sắc đẹp của cô nương thôi mà."
Ông chủ hiệu sách lập tức tươi cười nịnh nọt, cố nói lảng sang chuyện khác. Ở kinh thành này Điêu Thuyền nổi tiếng đâu chỉ vì sắc đẹp, bản tính đố kỵ hiếu thắng của nàng ta cũng