Tháng Hai đầu xuân năm Khánh Hi thứ mười, Hoắc Viêm lên đường đến kinh thành thi hội.
Tuy rằng thời tiết còn hơi căm căm, gió trên mặt sông cũng lớn, song dầu gì cũng là lần đầu tiên y ra ngoài kể từ tháng Chín năm ngoái tới nay nên trong lòng khoái trá tung tăng chạy tới đầu thuyền trông ra cảnh sắc hai bờ sông, mặc cho gió mạnh thổi áo bào bay phần phật.
Trong khoang thuyền, hai anh đồng hầu đèn sách sợ lạnh, lớn tiếng nói: “Thiếu gia mau vào đi, bên ngoài gió lớn sẽ cóng người đấy, thế thì bọn tôi không biết ăn nói với bà chủ thế nào đâu.”
Hoắc Viêm chỉ cảm thấy lời nói của hai anh “đồng” hầu hạ đèn sách lớn gấp đôi mình này không thú vị, mặt mũi thì khó ưa, chẳng muốn lý đến họ.
Khổ nỗi đây lại l người làm lâu năm mà mẹ chọn riêng cho, trên danh nghĩa là người hầu, chẳng bằng nói là người giám thị thì càng thích hợp hơn.
Y sợ về sau bọn họ nói bậy nói bạ ở trước mặt mẹ nên không dám lỗ mãng, ngượng ngùng quay vào trong khoang, cười nói: “Sớm biết các anh lải nhải rách việc như thế thì tôi đã dẫn người khác đi rồi.”
Hoắc Thụy đã đi ở ở nhà lâu năm nên biết tính tình hiền hòa của Hoắc Viêm, bèn cười nói: “Thiếu gia nói lời này thật là tội lỗi.
Hai đứa già đầu chúng tôi không ở nhà làm quản gia mà đi theo thiếu gia ra ngoài lại còn bị oán trách.”
Hoắc Tường cũng nói: “Việc này không thể trách chúng tôi được, là do thiếu gia hay gây họa nên bà chủ mới bảo chúng tôi đi cùng.”
Hoắc Viêm sợ lát nữa bọn họ càng thao thao bất tuyệt nên ngắt lời họ, bảo: “Dạ dạ dạ, đều là tôi làm liên lụy các anh.” Trong lòng y biết rõ tai họa năm ngoái quá lớn nên lúc này cả nhà trông thấy y thì như chim sợ cành cong.
Nếu y không phải lên kinh mưu cầu công danh thì e bà Hoắc vẫn không chịu cho y ra ngoài.
Nguyên là mười lăm tháng Tám năm ngoái, Hoắc Viêm nộp bài thi sớm rồi ra khỏi trường thi, đắc ý trong bụng bèn uống rượu ăn mừng với mấy tay bạn thân, trong bữa tiệc bàn về tài tử Cao Tinh nổi tiếng ở huyện Đông Giang xấu số, không ngờ lại chết oan chết uổng ở cầu Trường Hồng, nếu không thì lần này chắc chắn sẽ tên đề bảng vàng, nở mày nở mặt cỡ nào.
Hoắc Viêm cũng có gặp mặt Cao Tinh một lần, cũng thích vì anh ta thanh cao, tài hoa xuất chúng nên càng hận tên tham quan Đổng Lý Châu vơ vét mồ hôi nước mắt nhân dân một cách trắng trợn, còn xây một cây cầu nát hại chết người.
Khi đó nhà họ Hoắc thấy xây cầu sửa đường là chuyện tốt hành thiện tích đức nên đã quyên góp vô số vàng bạc, ngờ đâu tất cả đều rơi vào túi riêng của bọn tham quan.
Hoắc Viêm rượu vào thêm gan, vung tay một cái đã viết xong một bài văn lên tiếng phê phán Đổng Lý Châu, sai người dán trước nha môn phủ châu.
Đợi họ sinh các nơi lục tục ra khỏi trường thi, nhao nhao hướng tới nơi này, mọi người còn trẻ nên nóng tính, càng nói thì lòng càng căm phẫn, lập tức quyết đình hôm sau tập hợp trước trường thi để đến trước nha môn ty bố chính sứ đồi lại lẽ phải.
Hoắc Viêm lại uống thêm mấy chén, say quắc cần câu rồi dẫn gã sai vặt về nhà.
Mới vừa quẹo đến một con đường nhỏ vắng vẻ, mấy người vạm vỡ xông ra từ hai đằng trước sau trong đêm tối, không nói gì, chỉ dùng một cái bao tải nhắm ngay đầu Hoắc Viêm mà chụp xuống, vác lên vai rồi tháo chạy.
Gã sai vặt cả kinh thất sắc, đuổi theo mấy bước, bị người ta đá ngã, đợi bò được lên thì bọn giặc đã không thấy tăm hơi đâu nên chỉ đành chạy về nhà báo tin.
Hoắc Viêm vốn tưởng toán giặc ấy chẳng qua là bọn bắt cóc, một ngày sau sẽ có người nhà đưa tiền tới chuộc, ngờ đâu lại bị nhốt liền nửa tháng.
Tuy những kẻ này không làm khó y, vẫn có rượu thịt ăn uống, chỉ xích y ở trong thuyền, không hề có ý thả đi.
Hoắc Viêm đã lường trước trong nhà lúc bấy e là đã long trời lở đất, lòng mẹ ắt như lửa đốt, song tính y ương ngạnh, không chịu nói lấy một câu xin tha.
Một hôm bên ngoài thuyền có tiếng chém giết, không bao lâu sau có người mở cửa khoang thuyền ra, cúi đầu chui vào nói: “Công tử Hoắc có khỏe không?”
Đó là người quen, chính là ông chủ lớn của cục Thừa Vận sông Hàn tên Ngô Thập Lục.
Ông ta thấy y bèn cười nói: “Bà chủ nhà họ Hoắc muốn tôi cứu cậu về, bọn cướp kia đã chạy rồi, còn không mau mau đi theo tôi?”
Về đến nhà, tất nhiên bà Hoắc rối rít cảm ơn Ngô Thập Lục rồi ôm Hoắc Viêm khóc rống một hồi mới đột nhiên căm giận nói: “Thằng súc sinh, để con gây họa ở bên ngoài, giờ học sinh gây chuyện đều bị phát lệnh truy nã rồi kia kìa.
Nếu không cho con một bài học thì ngày sau nhà họ Hoắc gia tất sẽ bị con làm lụn bại hết.”
Hoắc Viêm mới vừa thấy lời ấy kỳ quặc, bà Hoắc đã sai người dùng gậy đánh ập một trận.
Từ đó về sau Hoắc Viêm không còn thấy ánh mặt trời, mỗi ngày bị bà Hoắc nhốt trong phòng đọc sách.
Không lâu sau lại truyền tới tin triều đình phái người xuống điều tra Đổng Lý Châu, truy bắt học sinh gây chuyện.
Hoắc Viêm thầm nghĩ ngày đó bài văn có thể gọi là thứ đầu sỏ gây tội là do mình viết, bất kể ra sao thì lần này không thể may mắn tiếp nữa, bèn ở nhà chờ quan sai tới cửa bắt đi.
Ai ngờ bạn tốt mang tin tức tới bảo: “Ban đầu bài văn đó của anh Hoắc được cất ở ty bố chính sứ, tất nhiên khâm sai sẽ hỏi đến, Đổng Lý Châu bèn sai người mang tới, nào ngờ lật tung cả ty bố chính sứ cũng không tìm được cái vật chứng quan trọng này.
Mạng anh Hoắc không đáng ngại thì tất có phúc về sau.” Quả nhiên một tháng sau Hàn châu gió êm sóng lặng, Đổng Lý Châu đã bị tịch thu tài sản và giam cầm.
Khâm sai lại xem xét lại bài thi trong kì thi hương lần này, phàm là học sinh dẫn đầu gây chuyện thì đều lấy lại hết công danh, rồi lại chọn ra một trăm cử nhân.
Bài văn của Hoắc Viêm đã tốt, lại không tham gia làm loạn nên đỗ giải Nguyên[1].
Nhà họ Hoắc vui mừng phấn khởi, mở tiệc chiêu đãi khách.
[1] Đỗ đầu kì thi hương.
Trong này không thiếu Ngô Thập Lục được.
Hoắc Viêm lặng lẽ nói với Ngô Thập Lục: “Ông chủ Ngô, lần này nhờ ơn ông cứu, tôi rất cảm ơn ông.”
“Cậu giải Nguyên nói gì đấy! Trên mặt sông Hàn này đều là cái lờ bắt cá của tôi, đều là bà con với nhau, đuổi vài thằng giặc con thay cậu thì có xá gì.”
Hoắc Viêm cười bảo: “Không phải việc này.
Ông chủ Ngô vắt hết óc không cho tôi làm loạn, giữ công danh cho tôi mới có tôi hôm nay.
Ơn lớn không lời nào cảm tạ hết được, ông cứ chờ tôi dập đầu hai cái với ông trước rồi lại nói.”
Ngô Thập Lục kéo y lại và nói: “Gượm đã, sao lại nói thế? Cái gì mà làm loạn với không làm loạn?”
“Tôi thích ông chủ Ngô thẳng thắn, đừng úp úp mở mở với tôi nữa.
Ai mà không biết thế lực của ông trên mặt sông Hàn này? Muốn tìm được tôi thì hai ngày là đủ rồi, nào phải dùng tới mười ngày nửa tháng? Bà thân sinh ra tôi tính tình nhu nhược, tôi bị người ta trói đi nhiều ngày, đã quýnh muốn chết lâu rồi, còn đợi được tôi về mà đánh tôi mắng tôi cơ à?”
“Hì hì!” Ngô Thập Lục xấu hổ cười, nói, “Cậu ciải Nguyên đúng thật thông minh.”
Hoắc Viêm cười bảo: “Lúc đầu tôi cũng không mảy may nghi ngờ đâu, chẳng qua là tối hôm trước tôi đã bị trói đi, sao bà thân sinh ra tôi lại biết tôi gây họa bên ngoài cho được?”
“Thì ra là bà chủ nhà họ Hoắc nói lỡ miệng.” Ngô Thập Lục bừng tỉnh, bảo, “Tôi chỉ sợ bà cụ bên nhà nôn nóng đến mất trí nên mới lặng lẽ nói cho bà ấy nghe, muốn bà ấy chớ nên sốt ruột, đợi tin tức bên ngoài qua rồi thì sẽ thả anh về.
Ha ha, không ngờ một câu nói của bà ấy đã để lộ hết cả.”
Hoắc Viêm nghiêm mặt nói: “Chỉ là tai vạ này là do tôi gây ra, nay tôi được vinh, những người khác lại bị tôi liên lụy.”
Ngô Thập Lục nói: “Thanh niên các anh chỉ biết càn quấy, đang yên đang lành vì một Đổng Lý Châu nho nhỏ mà chôn vùi con đường sáng láng phía trước, đúng là không biết nặng nhẹ.
Lúc đầu tôi cũng chẳng muốn lo chuyện của người đọc sách các anh, song chủ tôi quý anh là một nhân tài, sai tôi dốc sức giữ công danh cho anh, bằng không bây giờ anh ngồi đại lao mới biết lợi hại.
Ngày sau anh tất sẽ làm quan trong triều đình, phải nhớ kỹ bài học lần này, trước khi làm việc, nhất thiết phải ngẫm nghĩ cho kỹ, bằng không thì tai họa về sau vô cùng vô tận đấy.”
Hoắc Viêm nghe lời dạy của ông ta có lý, bèn nói: “Vâng, nay mới biết ông chủ Ngô chẳng những bản lĩnh cao cường mà còn hiểu việc lớn của quốc gia.
Chẳng hay vị cao quý nào đã xin ông chủ cứu giúp?”
Ngô Thập Lục nói: “Việc này không thể tùy tiện nói cho cậu biết được.
Cậu chỉ cần thi hội cho tốt, tương lai làm quan cho tốt, coi như đã báo đáp được ân nghĩa của chủ tôi rồi.”
Ngô Thập Lục nói xong thì định đi, Hoắc Viêm kéo ông ta lại hỏi: “Ông chủ, còn có chuyện này, có phải ông củ đã trộm bài văn của tôi ở trong nha môn ty bố chính sứ giúp thay tôi tiêu tai không?”
Ngô Thập Lục cười: “Không thể tùy tiện nói lung tung lời như thế được đâu.
Ngô Thập Lục này là dân lành trên đất Hàn châu, sao lại đi làm chuyện như thế?”
Ngô Thập Lục không nói rõ nên tất nhiên Hoắc Viêm không đoán bừa nữa, cho đến hôm nay với y mà nói, đây vẫn là câu đố chưa được giải đáp.
Lúc bấy không kiềm được quan sát bên ngoài từ trong khoang thuyền, thấy nước sông cuồn cuộn tạt vào trước mặt, không biết mình đang ở phương nao, chỉ tỏ tường rằng trên chiếc khóa vận mệnh quấn nơi cổ họng mình đang có một bàn tay vô hình nắm lấy, chỉ cần nhẹ nhàng kéo một cái thì mình đã không tự chủ được mà chạy vội về phía nó.
Đến Ly đô rồi, sau khi nghe ngóng mới biết kì thi hội năm nay khác với năm trước, quan chủ khảo không phải thái phó Lưu Viễn mà là học sinh của lão là đô ngự sử viện Đô sát tên Miêu Hạ Linh, y cười nói trong lòng: “Người quen cũ đây rồi.” Năm ngoái kẻ phá án ở Hàn châu, còn chọn y đỗ giải Nguyên chính là tay ngự sử mặt sắt này.
Miêu Hạ Linh nhờ chuyện tuần án Hàn châu đã thăng liền hai cấp, lại được hoàng đế tin một bề, chọn làm chủ khảo thi hội năm nay.
Cử nhân các chốn đã nghe tiếng hắn ta từ lâu, đều biết hắn ta công chánh liêm khiết, làm việc nhanh nhẹn lợi hại, đều nói kỳ thi hội năm nay tất ngay thẳng, tuyển chọn người ưu tú nên cực kỳ yên tâm.
Bên phía Miêu Hạ Linh thì như đi trên băng mỏng, trải qua một vụ án ở Hàn châu, hắn ta mới biết tai mắt của hoàng đế rất nhiều, cơ mưu sâu xa không như suy nghĩ trước kia của mình.
Vừa từ Hàn châu trở lại, hoàng đế đã cho đòi Miêu Hạ Linh đến gặp một mình.
Miêu Hạ Linh dâng tấu lên, bẩm tấu ngọn nguồn của vụ dân biến ở Hàn châu dựa vào sự thực, sau đó tịch thu gia sản của Đổng Lý Châu và Mao Trăn.
Hoàng đế cầm tấu của hắn ta, khẽ mỉm cười nói: “Giờ phải đối chiếu đã.” Nói rồi lấy một bản liệt kê từ trong tay áo, lệnh cho thái giám Thượng bảo lĩnh sự Cát Tường đối chiếu từng hạng mục một, cuối cùng gật đầu nói: “Tốt, ngay cả khoản tiền mà Đổng Lý Châu mượn từ kho ra để tích trữ tơ mới cũng có, Miêu khanh chẳng những thanh liêm mà làm việc còn kỹ càng nhanh nhẹn, không phụ sự mong mỏi của trẫm.”
Miêu Hạ Linh nghe vậy lại chẳng cảm thấy mừng rỡ chút nào mà ngược lại đầm đìa mồ hôi lạnh, lòng nghĩ mà thấy sợ, ngay cả ý chỉ thăng hắn ta làm đô ngự sử của viện Đô Sát của hoàng đế cũng không nghe, sau khi dập đầu hoảng sợ lui ra còn liên tục nói thầm trong lòng nguy hiểm thật.
Thì ra tội trạng của đám quan viên Hàn châu như Đổng Lý Châu, Mao Trăn tham ô trái pháp luật là thật, Miêu Hạ Linh xin chỉ tìm và tịch thu gia sản của lũ quan mang tội có liên quan thì phát hiện vào đầu tháng Tám, Đổng Lý Châu mượn từ kho Hàn châu một mười hai vạn lượng bạc, thẩm tra đối chiếu chi tiêu trong phủ ông ta vào tháng Tám nhưng chưa tìm được đích đến của khoản tiền này, mười hai vạn lượng bạc không cánh mà bay.
Miêu Hạ Linh là một kẻ tàn nhẫn, dù không thể thẩm vấn Đổng Lý Châu nhưng có thể đánh đập tra hỏi mấy tay sư gia của ông ta, dưới hình phạt nghiêm khắc mấy tay sư gia đều nhận Đổng Lý Châu mượn khoản bạc này mua đứt tơ mới thượng hạng trên thị trường Hàn châu, chỉ chờ lúc bắt đầu dệt lụa Tiểu Hàn để cống nạp thì lại đem các loại tơ mới ra bán cho quan phủ với giá cao, chỉ mua vào bán ra đã được mười mấy vạn lượng rồi.
Mười mấy vạn lượng bạc trắng sáng loáng để ở trước mặt thì dù là ai cũng sẽ động lòng.
Miêu Hạ Linh nghèo khốn đã lâu, chỉ nói chắc triều đình không biết việc này, lập tức nghĩ cách.
Khi đang đắn đo suy xét, Lưu Viễn lại nghìn dặm xa xôi gửi thư đến, lời nói thành khẩn, cổ vũ hắn ta làm quan thanh liêm thì con đường phía trước sẽ thênh thang.
Xưa nay Miêu Hạ Linh vẫn luôn kính phục ân sư Lưu Viễn, nhớ lại năm xưa mình chẳng qua chỉ là một anh học trò nghèo, văn vẻ cũng không quá mức xuất chúng, nhờ Lưu Viễn cảm thấy ngòi bút của hắn ta rất có khí khái, đưa hắn ta đậu tiến sĩ, lại cực lực tiến cử trước mặt hoàng đế, thế là lòng trở nên ấm áp, mới gạt bỏ suy nghĩ ban đầu.
Ai ơi nhớ lấy câu này, reup không khéo có ngày rụng răng.
Tinh mơ ngày mùng chín tháng Hai, Miêu Hạ Linh dắt chúng quan khảo thí vào trường thi, biết từ trước đến nay chuyện xui xẻo này khó mà gánh vác được, tuy hoàng đế còn trẻ tuổi nhưng không phải người chủ có thể lừa dối.
Lòng mình thì như gương sáng, chỉ là không biết những người khác có chuyện vì tình riêng mà gian lận hay không, sau này sẽ liên lụy mình vào trong đó.
Dầu hắn ta không yên lòng thế nào, cũng không dám nói bừa tình cảnh hôm gặp vua với mọi người, chỉ lệnh cho các quan khảo thí tụ tập lại, dặn đi dặn lại phải chọn học trò một các công chính, không phụ kỳ vọng của thánh thượng một lần nữa.
Tảng sáng, bên này thì các thí sinh nối đuôi nhau vào bàn, bên kia thiên lao canh giữ cửa đường vòng.
Một tiếng pháo nổ vào chính ngọ, vì là thủ phạm của vụ án ở Hàn châu mà hai gã quan có tội rơi đầu.
Bỗng chốc triều đình và dân gian đều chỉnh đốn lại, chẳng những kính nể hoàng đế thêm vài phần mà còn làm trăm quan lại phải nhìn Thành Thân vương nhỏ xưa nay quen thói phong lưu song lần này lại không thể tha thứ mà tố cáo Đổng Lý Châu với cặp mắt khác xưa.
Hoàng đế đã dâng lá cờ sát phạt, không ai dám ở lấy tính mệnh người thân ra nói đùa ở bước ngoặt này nên lần thi hội ấy thuận lợi công chính một cách lạ thường.
Ngày hai mươi tháng Hai, Miêu Hạ Linh dâng danh sách một trăm cử nhân lên để hoàng đế đích thân xem.
Thành Thân vương đã ngồi hầu ở bên cạnh, hoàng đế đưa danh sách cho y rồi nói: “Em xem đi.”
Thành Thân vương nhìn kỹ một lần rồi gật đầu nói với Miêu Hạ Linh: “Không sai, mấy tài tử nổi danh ở địa phương đều có bên trong, chứng tỏ ông chọn công bằng.”
Miêu Hạ Linh lại cả kinh, khom người nói: “Ngay cả cử nhân đến từ các địa phương mà Thành Thân vương cũng biết hết từng người, quả là hiểu rõ mọi việc.”
Thành Thân vương cười nói: “Thế thì chưa chắc.” Đoạn lại xem danh sách lần nữa, hỏi, “Sao không thấy Hoắc Viêm mà ông cho đỗ giải Nguyên ở Hàn châu?”
Hoàng đế cũng hỏi: “Lẽ nào văn không hay à?”
“Không phải văn không hay ạ.” Miêu Hạ Linh cầm bài thi của Hoặc Viêm ra từ trong tay áo, nói, “Tài văn chương và cách nhìn nhận của y đều tốt, năm ngoái vì thế nên mới chọn y đỗ giải Nguyên.
Nhưng sau đó thần nghe nói y chính là học sinh không an phận tham gia gây rối, chỉ là ty bố chính sứ không có chứng cứ bắt y, lúc ấy thần cũng rất hối hận.
Đây là bài thi hội của y, kính mời hoàng thượng định đoạt.”
Hoàng đế xem bài thi của Hoắc Viêm xong thì cười nói: “Đó là một người tài có ích, nếu Miêu khanh không có chứng cứ rõ ràng thì chớ phá hỏng công danh của y.”
“Dạ, giờ thần sẽ sửa lại danh sách, cắt đi một người rồi thêm Hoắc Viêm vào.”
Hoàng đế bèn bảo: “Không cần.
Tuy nói từ trước chỉ lấy một trăm người, nhưng những học sinh này đều vất vả, nếu đã được khanh chọn thì có lẽ văn chương cũng ngang ngửa nhau, cần gì vì Hoắc Viêm mà làm lỡ tương lai của người khác?” Nói rồi đón lấy danh sách từ trong tay Thành Thân vương, tự mình nhấc bút thêm tên Hoắc Viêm ở cuối cùng.
Miêu Hạ Linh dập đầu nói: “Hoàng thượng thánh minh, lòng dạ mênh mông nhân từ, là phúc của những cử nhân này, là phúc của thiên hạ xã tắc.”
Hoắc Viêm đâu hay những ngoắt ngoéo này, sau khi yết bảng thì đến chào ân sư Miêu Hạ Linh rồi dạo chơi quanh Ly đô.
Ly đô có chín nhịp cầu kéo dài khắp sông Ly, cảnh vật ở mỗi cây cầu đều khác nhau, tráng lệ vô song.
Nếu đã tới, há có thể không nhìn ngắm? Hoắc Viêm không yên được một ngày, đi lung tung khắp chốn.
Lúc bấy tiết rời còn lạnh, gió trên mặt sông lớn, y bị thổi mấy hôm, cuối cùng nhiễm bệnh.
Thấy thi đình sắp tới, Hoắc Thụy và Hoắc Tường gấp đến độ xoay chung quanh, chỉ hận y không chịu ở yên, làm mình không biết ăn nói thế nào trước mặt bà chủ nên hễ trông thấy Hoắc Viêm thì mắt đều lộ vẻ dữ mà thở vắn than dài.
Đảo mắt đã đến ngày thi đình mùng một tháng Ba, vừa sáng Hoắc Viêm đã dằn lòng uống hai chén thuốc giải nhiệt, mặc thêm một cái xiêm áo rồi gắng gượng đi vào thi đình.
Trên đường đã đi qua nơi nào, gặp những ai, điện Thanh Hòa trông ra sao, thậm chí mình viết gì trong bài